محدوده ی جغرافیایی جنوب کرمان بویژه دامنه های جبال بارز به دلیل دور بودن از حوزه ی تأثیرگذاری زبان عربی بسیاری از ارزش های زبانی قوم ایرانی را پاس داشته و از گذشته های دور به دوران معاصر پیوند زده است؛ ارزش هایی که با مطالعه در گویش محلّی حاشیه نشینان هلیل، فولکلور یا ادب عامه، و نیز با تأمّل در ریشه شناسی نام برخی مکان های این منطقه نمایان می گردد. نمونه را به ذکر اتیمولوژی یا ریشه شناسی نام چند مکان بسنده می کنیم:
۱- نام دوساری (Dosari) در شرق شهرستان جیرفت با واژه سر ( (sara در زبان اوستایی که به معنای (آب روان) است بی ارتباط نیست، علی الخصوص که ساکنان محلی وجه تسمیه آن را وجود دو چشمه ی آب روان در آن محدوده می دانند.

۲- بعید نمی نماید نام روستای ریگ انبار در پیوند با واژه اوستایی “گاهنبار” باشد، گاهنبار در معتقدات زرتشتیان سرودهای مخصوص جشن های ششگانه آفرینش است که علاوه بر اوستا، در برخی متون دینی پهلوی یا فارسی میانه آمده است.

۳- در توابع شهرستان اسلام آباد رودبار روستای کوچکی هست به نام پستا (pasta) که هرچند ساکنان محلی آن را به معنای “آغاز روستاها” می دانند به نظر می رسد با با واژه اوستا که در لغت به معنی “اساس و بنیان” است از یک ریشه باشد، بویژه که اولاَ اپستا(apesta) یکی از صورتهای کهن واژه ی اوستا در زبان فارسی است و در شعر رودکی و تنی چند از دیگر شعرای سبک خراسانی نیز به کار رفته است و ثانیاً در گویش محلی، مقنّی های ساکن در دامنه جنوبی جبال بارز کلمه پستا را به معنی پایه و مقدّمه ی شیب قنات به کار می برند.

۴- در خصوص وجه تسمیه رومرز (romorz) در جنوب جیرفت، ساکنان محلّی معتقدند باید اصل آن رودمرز (rodmorz) بوده باشد یعنی روستایی که هم مرز رودخانه است. به گمان ما بعید نمی نماید که جزء دوم این نام برگرفته از مصدر آمرزیدن باشد که در این صورت با اندکی توسّع معناییمی توان آن را “رود آمرزنده” معنا کرد بویژه به خاطر نزدیک بودنش به هلیل رود خروشان روزگار کهن. نظیر این واژه را در کلمه فرامرز نیز می توان دید که به تعبیر یوستی در نامنامه ی ایرانی در اصل فرامرز (faramarz) به معنی آمرزنده ی دشمن بوده است. (بنگرید به: justi.1895:p.90). نام فرامرز پسر رستم نیز برای حاشیه نشینان جبال بارز دیرآشنا نیست، چرا که در فاصله هشتاد و دو کیلومتری جنوب شرقی شهرستان جیرفت و دامنه ی جنوبی کوه بارز روستایی هست موسوم به “دارزین” از توابع شهرستان بم که وجه تسمیه آن را به دار آویخته شدن فرامرز به دست بهمن پسر اسفندیار در این مکان می دانند.

( دکتر حمید طبسی – عضو هیات علمی دانشگاه)