روستاهایی که یکی پس از دیگری خالی از سکنه می‌شوند و مردمانی که برای رهایی از بحران بی‌آبی و خشکسالی بار سفر بسته و زادگاه و محل زندگی خود را ترک کرده و به مرکز استان کوچ می‌کنند و باعث رشد و گسترش حاشیه‌نشینی شده‌اند؛ اینها نمایی از معضل بزرگ خشکسالی در استان کویری و پهناور کرمان است.
حفر چاه های غیرمجاز، روش های سنتی آبیاری اراضی کشاورزی و خشکسالی های چندساله در حالی باعث پایین رفتن سطح آب های زیرزمینی شده و منابع آبی استان کرمان را در وضع بحرانی قرار داده که اکنون وضع کم آبی در روستاهای استان کرمان بسیار حاد است و بسیاری از روستاها به دلیل نبود آب یا تخلیه شده اند یا با تانکر به آنها آبرسانی می شود.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی استان کرمان با بیان این که اکنون در استان کرمان اهمیت ، تامین و توزیع آب آشامیدنی کار فنی و پیچیده ای شده و منابع آبی از شهرها و روستاها فاصله گرفته است، می گوید: یکی از مشکلات اصلی در روستاها ناپایداری سفره های آب زیرزمینی است و مشکلات کمی آب، تاثیر بسیاری بر کیفیت آب گذاشته و برداشت بی رویه از منابع آبی زیرزمینی موجب اسیدی، شوری و تلخی آب ها شده است.
علی رشیدی، با اشاره به این که در شمال استان کرمان اقدام خوبی برای مصرف بهینه آب صورت گرفته است، می افزاید: در این مناطق مصرف آب کاهش یافته، اما در مناطق جنوبی و شرقی استان نیاز به اطلاع رسانی دقیق تری از وضع آبی استان و لزوم صرفه جویی در این زمینه داریم.
وی با اشاره به این که ۵۱۷۷ روستا در استان کرمان وجود دارد که معادل ۱۰ درصد روستاهای کشور است، می گوید: بیش از ۷۳۰ روستا در این استان لوله کشی آب آشامیدنی ندارد و در سطح استان کرمان به ۹۰۶ روستا از طریق تانکر آبرسانی صورت می گیرد.
علی رشیدی تصریح می کند: ۶۲۰ روستا که قبلا تامین آب شده با کمبود آب مواجه هستند و برای این که این کمبود را بر طرف کنیم به ۱۳۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم .به گفته وی، بخشی از آب شرب روستاهای استان کرمان از طریق ۵۹۸ حلقه چاه تامین می شود و اولویت این شرکت آبرسانی به روستاهای فاقد آب است.
پیامدهای اقتصادی خشکسالی بر کرمان
طی دو سال گذشته خشکسالی بر اقتصاد استان در بخش کشاورزی تاثیر مستقیم گذاشته است.
نماینده مردم شهرهای کرمان و راور و نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در گفت وگو با جام جم با اشاره به تاثیرات خشکسالی بر بخش کشاورزی کرمان می گوید: طی چند سال گذشته باغات زیادی در شمال استان کرمان خشک شده و در شهرهای رفسنجان، زرند، راور و زنگی آباد حجم تولید پسته کاهش شدیدی داشته است.
محمدرضا پورابراهیمی می افزاید: متاسفانه کم آبی شرایط خاصی را در بخش کشاورزی استان کرمان ایجاد کرده است و برآورد می شود سالانه ۱۰ درصد از حجم تولید محصول پسته استان کاسته می شود و اثرات آن در میزان درآمد و ارزآوری استان مشهود است.
وی با بیان این که خشکسالی بر بخش تولید نیز اثر گذاشته است و در بخش فرآوری محصولات کشاورزی، به دلیل کاهش میزان تولید محصولات بر میزان درآمد محصولات صادراتی استان اثرات غیرمستقیم می گذارد، تصریح می کند: علاوه بر این به دلیل خشکسالی در تعداد زیادی از روستاها آب شرب مورد نیاز مردم وجود ندارد و به دلیل خشک شدن چاه ها و چشمه ها، کوچ جمعیت در بسیاری از نقاط شروع شده و روستاها خالی از سکنه شده اند.
این نماینده مجلس، آبرسانی به روستاها را نشان دهنده وضعیت نگران کننده سکونت در این مناطق عنوان می کند و با بیان این که در بسیاری از روستاها امکان جابه جایی چاه ها برای تامین آب شرب وجود ندارد، می گوید: کوچ جمعیت از این روستاها به شهرهای اصلی یا خارج از استان کرمان افزایش یافته است و اکنون با یک پدیده جدید به نام کوچ ناشی از خشکسالی مواجه هستیم، نه کوچ ناشی از رسیدن به شغل بهتر و درآمد بیشتر که این وضعیت، شرایط خاصی را در استان کرمان ایجاد کرده است.
پورا براهیمی می افزاید: متاسفانه این وضعیت خاص است و امکان برگشت برای روستاییانی که محل زندگی خود را ترک می کنند، وجود ندارد.
خالی شدن روستاها از سکنه، گسترش حاشیه نشینی در کلانشهری همچون کرمان را درپی داشته است.
روستاییانی که برای رهایی از تبعات خشکسالی به این شهر کوچ کرده اند اکنون در شهرک های حاشیه این شهر ساکن شده و به دلیل نبود زمینه اشتغال و بیکاری به شغل های کاذب یا خرید و فروش مواد مخدر رو آورده اند.
معضلی که به گفته نماینده مردم کرمان و راور در مجلس اثرات منفی خود را در بخش اجتماعی این شهر می گذارد و پیامدهای اجتماعی رشد حاشیه نشینی کرمان را درگیر کرده است. از سوی دیگر تبعات خشکسالی و بحران کمبود آب، بخش صنعت و معدن استان را تحت تاثیر قرار داده است.
به گفته نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، بسیاری از واحدهای صنعتی در حال احداث در کرمان همچون پروژه های فولاد و پتروشیمی به دلیل نبود منابع آب قابلیت اجرا ندارند و سرنوشت چندهزار شغلی که پس از بهره برداری از این پروژه ها قرار بود ایجاد شود، نامشخص است.
محمدرضا پورابراهیمی، با بیان این که امسال به طرح انتقال آب از منطقه بهشت آباد برای تامین آب شرب شمال استان کرمان بودجه تعلق گرفته و کار شروع شده است، می گوید: امیدواریم ظرف مدت دو سال این طرح به بهره برداری برسد و سالانه ۱۸۰ میلیون متر مکعب آب به شهرهای شمالی کرمان انتقال یابد.
وی بحث انتقال آب از صد صفارود برای تامین آب شرب شهر کرمان و انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان برای بخش صنعت استان کرمان را از طرح های در حال اجرا برای رفع بحران کم آبی در این استان برشمرد.
جام جم کرمان – حکمت قاسمخانی