در روایات از عید قربان، به نام‌های «عید الأضحی» و «عید نحر» یاد شده است، که در لغت همه اینها اشاره به قربانی کردن شتر و یا گوسفند[۱] در روز دهم ماه ذی‌الحجه است؛[۲] لذا چون در این روز، قربانی انجام می‌شود، به عید قربان نام‌گذاری شده است.[۳] عید قربان؛ از گرامی‌ترین عیدهای مسلمانان می‌باشد که روز اثبات عشق و تسلیم در برابر امر الهی و آزمایش و امتحان حضرت ابراهیم(ع) و حضرت اسماعیل(ع) است که از آن سربلند بیرون آمدند؛ لذا به یاد حضرت ابراهیم(ع) و فرزندش اسماعیل(ع)، توسط بسیاری از مسلمانان جشن گرفته می‌شود.
در این‌جا به ذکر چند روایت بسنده می‌شود:
۱. امام صادق(ع): فرمود: «حجّ اکبر، روز نحر(عید قربان) و حجّ اصغر، عمره(مفرده) است».[۴] و در روایت دیگری از آن‌حضرت از حج اکبر تعبیر به روز أضحی شده است.[۵] درباره روز «حج اکبر»[۶] میان مفسران دیدگاه‌هایی وجود دارد، اما آنچه از روایات استفاده می‌شود این است که منظور از آن روز دهم ذی‌الحجه، روز عید قربان، و به تعبیر دیگر «یوم النحر» می‌باشد.[۷] و اما این‌که چرا آن‌را «اکبر» گفته‌اند به جهت آن است که در آن سال همه گروه‌ها اعم از مسلمانان و بت‌پرستان(طبق سنتى که از قدیم داشتند) در مراسم حج شرکت کرده بودند ولى این‌کار در سال‌های بعد به کلى متوقف شد. علاوه بر این تفسیر، تفسیر دیگرى نیز وجود دارد، و آن این‌که منظور از آن مراسم حج است، در مقابل مراسم «عمره» که «حج اصغر» نامیده می‌شود. و هیچ مانعى ندارد که هر دو علت با هم سبب این نام‌گذارى شده باشد.[۸]
۲. امام باقر(ع): «هیچ عملى در روز نحر از ریختن خون قربانى، یا رفتن براى نیکى به پدر و مادر، یا پیوند با قوم و خویشى که قطع رابطه کرده با شروع سلام و کمک به او، یا این‌که کسى مقدارى از گوشت قربانى را خود بخورد و بقیه آن‌را به همسایگان یتیم و نیازمند خویش بدهد، یا از اسیران دلجویى به عمل آورد، بالاتر نیست».[۹]
[۱]. اگر چه برخی از روایات تصریح به گوسفند و شتر دارند، اما گاو را هم می‌توان قربانی کرد. بنابراین، موارد قربانى عبارت است از: شتر، یا گاو، و یا گوسفند، ولى شتر بهتر است. ر.ک: موسوی شاهرودى، سید مرتضى، جامع الفتاوى (مناسک حج)، ص ۱۹۳ و ۱۹۴، نشر مشعر، قم، چاپ سوم، ۱۴۲۸ق.
[۲]. ر.ک: فراهیدى، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج ۳، ص ۲۱۰ و ۲۶۶، نشر هجرت، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق؛ حمیرى، نشوان بن سعید، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، محقق و مصحح: اریانى، مطهر بن على، عبدالله، یوسف محمد، عمرى، حسین بن عبدالله، ج ۶، ص ۳۹۳۰، دار الفکر، دمشق، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.
[۳]. ر.ک: فتال نیشابورى، محمد بن احمد، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج ۲، ص ۳۵۳، انتشارات رضى، قم، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.
[۴]. «مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ(ع) عَنْ یَوْمِ الْحَجِّ الْأَکْبَرِ فَقَالَ هُوَ یَوْمُ النَّحْرِ وَ الْأَصْغَرُ الْعُمْرَةُ»؛ شیخ صدوق، معانی الأخبار، محقق و مصحح: غفارى، على اکبر، ص ۲۹۵، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ اول، ۱۴۰۳ق.
[۵]. «الْحَجُّ الْأَکْبَرُ یَوْمُ الْأَضْحَى»؛ همان.
[۶]. توبه، ۳.
[۷]. بیضاوی، عبدالله بن عمر، انوار التنزیل و اسرار التأویل، تحقیق: المرعشلی، محمد عبد الرحمن، ج ۳، ص ۷۱، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۸ق؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۷، ص ۲۸۸، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
[۸]. تفسیر نمونه، ج ۷، ص ۲۸۸ – ۲۸۹.
[۹]. «مَا مِنْ عَمَلٍ أَفْضَلَ یَوْمَ النَّحْرِ مِنْ دَمٍ مَسْفُوکٍ أَوْ مَشْیٍ فِی بِرِّ الْوَالِدَیْنِ أَوْ ذِی رَحِمٍ قَاطِعٍ یَأْخُذُ عَلَیْهِ بِالْفَضْلِ وَ یَبْدَؤُهُ بِالسَّلَامِ أَوْ رَجُلٍ أَطْعَمَ مِنْ صَالِحِ نُسُکِهِ وَ دَعَا إِلَى بَقِیَّتِهَا جِیرَانَهُ مِنَ الْیَتَامَى وَ أَهْلِ الْمَسْکَنَةِ وَ الْمَمْلُوکِ وَ تَعَاهَدَ الْأُسَرَاء»؛ شیخ صدوق، الخصال، محقق و مصحح: غفارى، على اکبر، ج ۱، ص ۲۹۸، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، ۱۳۶۲ش.
سایت کنارصندل عید سعید قربان را به همه مسلمین جهان تبریک و تهنیت عرض میکند.