یکی از مهمترین روش های افزایش آگاهی های عمومی در خصوص مسایل اجتماعی، توجه به آموزش های فراگیر در قالب کارگاههایی است که می تواند تغییرات اجتماعی برنامه ریزی شده ای را، از قبیل تقویت مهارت های زندگی، مهارت های ارتباطی و…؛ در عموم مردم ایجاد می کند.

برگزاری کلاس های آموزش پیش از ازدواج یکی از این برنامه هاست. کلاس های اموزش پیش از ازدواج با افزودن محتوای روانشناختی حدود یک سالی است که در مرکز مشاوره نسیم مهر دانشگاه علوم پزشکی جیرفت برگزار می شود.

با توجه به اهمیت این سرفصل آموزشی جهت تقویت زندگی مشترک زوجین، نشریه روان اگاهی در این شماره به بررسی این فرایند و پیمایش اثربخشی آن در شرکت کنندگان این کلاس ها می پردازد. گزارش آن را می توانید در ادامه بخوانید.

حدود ساعت ۸:۳۰ صبح دوشنبه به مرکز مشاوره نسیم مهر مراجعه می کنم. سالن شلوغ است، دختر و پسرهای جوان و اکثرا کم سن و سال شادابی را می بینم که بیشترشان با یک یا دو نفر همراه، جهت شرکت در کلاس ها حضور یافته اند. از چند نفر دلیل حضورشان را می پرسم، می گویند” به ما گفتن باید حتما تو این کلاسها شرکت کنین تا نامه تاییدیه را برای محضرخانه به ما بدهند”.

می پرسم “ایا این کلاس ها لازمه؟”. اقا پسری در پاسخ می گوید: به نظر من که نه، وقت تلف کنی هست، ما که همه چی می دونیم، نمیدونم قراره چه چیز جدیدی به ما اموزش بدهند”. دختر خانمی اما جوابی متفاوت دارد: ” به نظرم باید مفید باشه، خیلی ها قبل از ازدواج درک درستی از زندگی مشترک ندارند و این کلاسها کمک می کنه متوجه یکسری واقعیت ها بشوند”.

احمد؛ مراجع ۴۶ ساله که سابقه یک ازدواج ناموفق دارد؛ در این خصوص می گوید: مطالبی که در این کلاس ها گفته می شود، درواقع جواب سوالاتی است که برایمان پیش امده است، دختروپسرهای کم سن و سال معمولا محتوای اموزش را جدی نمی گیرند اما چند سال بعد در زندگی مشترک متوجه اهمیت مطالب عنوان شده خواهند شد.

زهرا، مراجع ۱۶ ساله که بعد از شرکت در کلاس ها درخواست یک جلسه مشاوره دارد، می گوید: در کلاس یکسری علائم هشداردهنده عنوان شد که متاسفانه رابطه من و نامزدم نیز بر همین مبنا شکل گرفته است، در این مدت کوتاهی که نامزد کردیم چالش های زیادی را تجربه کردیم، تا جاییکه نگران اینده این ارتباط شده ام، و بنا به توصیه های کلی که مربی داشتند، میخواهیم از خدمات مشاوره ی مرکز نیز استفاده کنیم تا با اطمینان بیشتر، بتوانیم یک انتخاب صحیح داشته باشیم.

مشاوره قبل از ازدواج نوعی رویکرد مکمل است.دکتر اسماء سعیدی، مدیر مرکز مشاوره نسیم مهر می گوید: کلاسهای آموزشی و جلسات مشاوره قبل از ازدواج را می توان به عنوان نوعی رویکرد مکمل در نظر گرفت که خانم ها و آقایان نامزد کرده را با مهارت ها، عادات، و نگرش‌های یک زندگی موفق آشنا می کند و با آموزش توسط مشاوران دوره دیده، راه را برای رسیدن به موفقیت هموار می کند.

وی با اشاره به فرآیند آموزش زوجین در مرکز مشاوره نسیم مهر، وابسته به مرکز بهداشت جیرفت؛ می گوید: “در این مرکز آموزش‌های حین ازدواج به زوجین ارائه می شود که این آموزش ها شامل آموزش مسائل بهداشتی ، احکام و حقوق زوجین و آموزش مهارت‌های ارتباطی زوجین با یکدیگر(روانشناسی) است.

دکتر سعیدی با اشاره به مشاوره‌های فردی زوجین در زمینه مسائل روابط زناشویی، احکام و حقوق و روانشناسی، ابراز داشت: در این مرکز مشاوره فردی به تمامی زوجین شرکت کننده در کلاسهای آموزشی قبل از ازدواج و همچنین به افراد زیر ۱۸ سال و کسانی که ازدواج مجدد داشته باشند، به صورت رایگان ارائه می شود.”تلاش برای استحکام خانواده ها، یکی از مهمترین مسایل در شرایط فعلی است”.

لیلی اقتداری، کارشناس مسئول واحد بهداشت خانواده مرکز بهداشت جیرفت؛ در گفت‌و‌گو با نشریه روان‌آگاهی؛ در خصوص ضرورت کلاس های آموزش پیش از ازدواج می گوید: “خانواده در جریان تحولات اجتماعی و فرهنگی دنیای جدید، دستخوش تغییراتی شده است و آداب و رسوم ازدواج و تشکیل خانواده هم تغییر کرده است، تکنولوژی های جدید و رسانه ها نقش مهمی در تغییر شیوه ارتباطات داشته اند؛ و از طرفی نیازهای انسان ها نیز تغییر کرده است. رفع این نیازها، مستلزم آگاهی از دنیای پیچیده جهان امروز است.

عدم آگاهی در زوجین، با مشکلاتی همراه است که بر استحکام خانواده اثر می گذارد و منجر به سست شدن پیوند میان زوجین می شود؛ لذا سیاست گذاری صحیح اجتماعی و آموزش های عمومی می تواند تا حدودی از این مسائل بکاهد. شناخت انتظارت منطقی باعث می شود که زوجین هنگام روبرو شدن با تجربه های زندگی مشترک ناامید نشوند و مهارت های مقابله ای را یاد بگیرند. آموزش های قبل از ازدواج شامل مجموعه برنامه های آموزشی است که می تواند آموزش مهارتهای ارتباطی، آموزش مسایل مربوط به بهداشت جنسی برای کاهش تنش های رفتاری بین زوجین و آگاهی بخشی به زوجین در مواجهه با جریان های اثرگذار بر خانواده مثل رسانه؛ که در جامعه امروزی نفوذ و تاثیر زیادی دارند را به کسانی یاد بدهد که شاید کمترین آگاهی در مورد این مسایل ندارند و یا اگاهی آنها برگرفته از یک ادراک عمومی باشد.

آموزش و مشاوره قبل از ازدواج یک ضرورت مسلم است.در سال های اخیر، برنامه ریزی برای تقویت زندگی مشترک به قبل از ازدواج کشیده شده است که رویکرد نسبتاً تازه ای برای پیشگیری از نارضایتی و شکست در زندگی مشترک است.

یکی دیگر از برنامه های پیش روی، غربال زوجین در ریسک فاکتورهای طلاق به منظور مشاوره است که سازمان بهزیستی با مشارکت دانشگاه علوم پزشکی و با نظارت فرمانداری و دادگستری جیرفت در دستور کار خود قرار داده است.

سمیه اقتدارنژاد؛ مدرس و کارشناس این برنامه در بهزیستی جیرفت می گوید: “امروزه آموزش و مشاوره قبل از ازدواج یک ضرورت مسلم است که می تواند در طیف وسیعی از دانش نسبت به شرایط لازم برای ورود به زندگی مشترک پایدار و رضایت بخش، مهارتهای برقراری یک ارتباط صحیح، شناخت متقابل، درک نیازها و …صورت پذیرد.

نتایج تحقیقات نشان می دهد که شرکت کنندگان در آموزش های پیش از ازدواج به طور معناداری سطوح بالاتری از رضایت و تعهد در ازدواج و سطوح پایین تری از تعارض و کاهش نرخ طلاق را نشان می دهند. از آنجا که طلاق تاثیرات منفی شدیدتری در روابط انسانی دارد، یافتن روش هایی برای پیشگیری از آن نیازمند توجه جدی است و لازم است به جای مداخلات ناشی از مشکلات طلاق، بر روی پیشگیری از یک ازدواج غلط تاکید کرد، که این امر اهمیت مشاوره و اموزش پیش از ازدواج را نشان می دهد.

مشاوره پیش از ازدواج جهت دختر و پسری است که فرد مورد نظر خود را انتخاب کرده اند اما هنوز عقد نکرده اند، درفرایند مشاوره، فاکتورهای خطری که احتمال طلاق را در زوجین پیش بینی می کند، مشخص می شود که در ادامه این زوجین جهت دریافت مداخلات تخصصی طی ۵ سال، به مراکز مشاوره ارجاع داده می شوند.

روان آگاهی: این مسئله که آیا کلاسهای آموزش پیش از ازدواج اثربخش هستند و آیا محتوای این کلاس های آگاهی بخشی لازم را دارند یا نه؛ موضوعی است که بایستی به صورت مستمر مورد ارزیابی و پژوهش قرار گیرد، نتایج آن در اختیار برنامه ریزان قرار گیرد و در صورت نیاز تغییرات و اصلاحات لازم نیز اعمال گردد.