. جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳

کد خبر: 43930 تاریخ انتشار : جمعه 23 اسفند 1398 | 09:44 ق.ظ

طولانی ترین دوره نمایندگی جیرفت زمین با عطاءالله روحی / نویسنده: امید شریفی

هنگامی که نام هر یک از نمایندگان جیرفت زمین، در مجلس شورای ملی را می شنوم ناخودآگاه مشخصه ای ویژه از آن شخص به مانند نون به نرخ روز خور، باهوش ، باسواد ، ناسیونالیست، ماکیاولیست ،کاریزماتیک، فراتر از زمان خویش ، ضعیف ترین، نالایق، بی‌کفایت و فردی که این صندلی برای ایشان بزرگ بود […]

هنگامی که نام هر یک از نمایندگان جیرفت زمین، در مجلس شورای ملی را می شنوم ناخودآگاه مشخصه ای ویژه از آن شخص به مانند نون به نرخ روز خور، باهوش ، باسواد ، ناسیونالیست، ماکیاولیست ،کاریزماتیک، فراتر از زمان خویش ، ضعیف ترین، نالایق، بی‌کفایت و فردی که این صندلی برای ایشان بزرگ بود و غیره به ذهنم خطور می کند.

در این میان فردی که از تیرماه ۱۳۰۵ تا اسفند ۱۳۲۴ هجری شمسی، حدود ۲۰ سال نمایندگی این کهن سرزمین را دارا بود ، جدا از طولانی ترین دوره نمایندگی، دارای بعضی صفات و ویژگیهای منحصر به فردی بود که تا حدودی ایشان را از دیگر نمایندگان قبل از انقلاب جدا می کرد.عطاءالله روحی معروف به عطاءالملک، سال ۱۲۶۶ هجری شمسی در کرمان به دنیا آمد.

وی از طرف پدری نوه آخوند ملا محمد جعفر کرمانی مشهور به شیخ‌العلماء و از طرف مادری نوه احمد علی خان وزیری مولف تاریخ و جغرافیای کرمان و بلوچستان می باشد که این دو از جمله خاندانهای شناخته شده و تاثیرگذار کرمان در دوران قاجار و پهلوی می باشند.

نقش این خاندانها در مشروطیت غیر قابل انکار است.

عموی عطاءالملک، شیخ احمد روحی از جمله اولین شهدای راه آزادی و مشروطه بود که به همراه میرزا آقاخان کرمانی و میرزا حسن خان خبیرالملک ، ناجوانمردانه به طرز فجیعی در حضور ولیعهد محمد علی میرزا سرشان را در تبریز بریده و پوست سرشان را با کاه پرکردند و به تهران فرستادند. (۶ صفر ۱۳۱۴ مصادف با ۲۷ تیر ۱۲۷۵ هجری شمسی)پدر عطاءالملک شیخ مهدی بحرالعلوم اولین نماینده کرمان در مجلس شورای ملی و از نمایندگان فعال و تاثیر گذار بود.

( نویسنده این سطور قبر وی را که در بیاض از اسب افتاده و بعد از سه روز فوت نموده و به وصیت خودش در کنار مزار بشر حافی در شهرستان انار دفن گردید، زیارت نموده . در پایین عکسی از قبر وی آورده شده است ).

عطاءالله روحى تحصیلات خود را در معارف اسلامى و ادبیات فارسى و فلسفه و حکمت و کلام ادامه داد و به اصطلاح دوره‏ سطح را گذرانید و جزء مدرسین حوزه‏ علمیه‏ کرمان شد و در این شهر موقعیتى یافت و مورد توجه مردم واقع شد. این زمان مصادف با مشروطه خواهی ملت ایران بود.

وی در این دوران به سال ۱۲۹۸ هجری شمسی به همراه احمد خان روحی مجله ادب را در کرمان راه اندازی می کند ( نکته جالب توجه این هست که در این زمان صد سال از انتشار این مجله می گذرد) او که از سوی مردم و دستگاه حاکم مورد قبول قرار گرفته بود، در انتخابات دوره‏ پنجم، از سیرجان به وکالت مجلس رسید و چون وظیفه‏ خود را در آن مجلس که منشاء تحولاتى در ایران بود خوب انجام داد، مورد توجه بیشتر قرار گرفته و از دوره ششم تا دوره چهاردهم ( نه دوره )که تمام دوران حکومت رضا شاه و سالهای نخستین حکومت محمد رضا شاه پهلوی را شامل می گردد، نماینده جیرفت در مجلس شورای ملی بود.

عطاءالملک درسال ۱۳۲۸ هجری شمسی که دوره‏ اول مجلس سنا تشکیل یافت، سناتور انتخابى کرمان گردید نکته قابل ذکر اینکه هم زمان با وی سلیمان ضیاء امیرابراهیمی و ابوالحسن صدر میرحسینی از جیرفت به عضویت مجلس سنا برگزیده شدند ( این دو بعد از دوران وکالت عطاءالملک و قبل از عضویت در مجلس سنا نماینده جیرفت زمین در مجلس پانزده و شانزده شورای ملی می گردند که در یادداشتهای بعدی توضیح داده خواهد شد ).

عطالملک روحی با علم و سوادی که داشت از جمله نمایندگان فعال و سخنران مجلس در دوران نسبتا طولانی نمایندگی خویش بود.

سخنرانیهای او چنان با مطالعه و منطقی ایراد می گردید که غالبا تحسین نمایندگان دیگر را به همراه داشت. در بیشتر موارد به نظرات اندیشمندانه وی در بررسی لوایح و قوانین ترتیب اثر داده می شد. در مجلس از جمله فعالین فراکسیون مستقل بود. پرداختن به گفته ها و دیدگاههای این دوست و یار صمیمی وزیر دربار تیمورتاش ، در بررسی لوایح بخصوص راجع به جیرفت زمین فراتر از این یادداشت می باشد ( سعی می گردد در یادداشتی جداگانه سخنرانی ها و دیدگاههای او در دوره های مختلف مجلس مورد بررسی انتقادی قرار داده شود).

روحى این نجیب زاده ایرانی و ایران دوست، نماینده‌ای فعال ، باسواد، محقق، و ثروتمند بود که نسبت به جمع‏آورى اسناد و مدارک تاریخى سعى بلیغ داشت. وی کتاب تاریخ و جغرافیاى عموی خود شیخ محمود افضل‏الملک را که درباره‏ بلوچستان است، به چاپ رسانید. خود وی نیز کتابی خواندنی با نام اخلاق روحی از خویش به یادگار گذاشته است. در عجبم از پشت کار این نماینده جیرفت زمین، در زمانی که هنوز چاپ کتابها رایج نشده بود و کتابها بصورت دست نویس یا حداکثر چاپ سنگی بودند، ایشان کتابی پر مغز مملو از شعر و حکایات آموزنده را از کتابهای متعدد گردآوری می نماید.

عطاءالملک در این اثر ماندگار خویش مجموعه‌ای از منش و اخلاق ایرانی را از روزگاران باستان تا دوران قاجار جمع آوری نموده است. وی با استفاده از آیات، احادیث ، موعظه، نصایح حکماء و علماء و حکایات و قصه‌هایی معرفت انگیز و اشعاری نغز و پر از حکمت از بزرگان، دانشمندان، نویسندگان و شاعران ایران زمین نتیجه گرفته است که فضایل اخلاقی پیشینیان ما سبب پایداری و جاودان ماندن کشور و نام باستانی آن بوده است.

یادش بخیر زمان دانشجویی در تهران، دوستی به علت علاقه وافرش به فروغ فرخزاد اصرار داشت که با هم به دیدارش که در یکی از قبرستانهای شمال تهران آرمیده بود و هر دو بلد نبودیم برویم. بگذریم در آن عصر پنج شنبه… با چه سختی، بالاخره قبرستان ظهیرالدوله را پیدا کردیم ولی به درب بسته خوردیم، گفته شد فقط عصرهای جمعه باز هست. رفتیم روز جمعه دگر آمدیم و در آن روز با کمال تعجب در دو سه قدمی قبر فروغ قبر عطاءالملک را دیدم اگر اشتباه نکنم جملاتی به این صورت روی آن نوشته شده بود …. صاحب کتاب اخلاق روحی ، نماینده ده دوره مجلس شورای ملی و سناتور از کرمان …به گمانم در سال ۱۳۴۶ فوت نموده بود. آن زمان هنوز موبایلی حداقل برای من وجود نداشت و بار دیگر هم نرفتم که عکسی از قبر ایشان به یادگار بیندازم.

نظرات بینندگان:

  1. مهرابی گفت:

    سلام
    بسیار مطلب مفیدی بود
    من هم اهل انار هستم و قبر شیخ مهدی در انار در کنار مقبره بشرحافی عارف قرن سوم هجری است

  2. شیعه علی گفت:

    سلام برشمانگارنده عزیزبه به چقورجالب فیض بردم ازاینکه درگذشته که بودیم وچه گذشته همچنان منتظرهنرنمایی های پرقدرتتون هستم/ارادتمند:محمدامیری قنات سامان

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

4 × سه =