امید شریفی:
همانطور که در یادداشتهای قبل گفته شد، شهرهایی مانند جیرفت، بم، سیرجان از دوره سوم مجلس و از زمان احمدشاه دارای نماینده گردیدند. نماینده جیرفت در دوره سوم “رستم خان اسفندیاری” ملقب به “رفعت الدوله” فرزند وکیل الملک دوم( مرتضی قلیخان اسفندیاری) ، حاکم خوشنام و آبادی خواه کرمان بود.
فاصله مجلس سوم و چهارم یک تعطیلی طولانی و بی سابقه، شش سال و یازده ماه و پنج روزه بود لذا مجلس چهارم در اول تیرماه ۱۳۰۰ هجری شمسی افتتاح و بعد از دو سال در ۳۰ خرداد ماه ۱۳۰۲ هجری شمسی به پایان رسید.
در این دوره نیز “رستم‌خان رفعت الدوله” نماینده جیرفت گردید او در شش ماهه اول این مجلس سمت کارپردازی مجلس را در اختیار داشت.
مجلس پنجم در ۲۲ بهمن ماه ۱۳۰۲ خورشیدی افتتاح و دو سال بعد در ۲۲ بهمن ۱۳۰۴ هجری شمسی به پایان رسید.
در این مجلس که مصادف با انقراض سلسله قاجاریه گردید، بجای رستم خان رفعت الدوله برادرش “میرزا حسین خان اسفندیاری” ملقب به سردار نصرت از جمله اعجوبه های آن دوران انتخاب گردید.
کمتر کتابی را می توان راجع به احوال دوران منتهی به مشروطیت به ویژه در کرمان پیدا نمود که از ایشان اسمی برده نشده باشد. مردی اهل بدو بستان و قدرت دوست که بسیاری ایشان را حاکم واقعی کرمان دانسته اند. از دوره ششم تا دوره چهاردهم، جمعا نه دوره که تمام دوران رضا شاه و سالهای نخستین حکومت محمد رضا شاه پهلوی را شامل می گردد، “عطاء الله خان روحی” که در برخی موارد نام ایشان “عطاءالملک”ذکر گردیده است، نماینده جیرفت در مجلس شورای ملی گردید.
نماینده ای به معنای واقعی کلمه اهل علم و دانش و صاحب کتاب خواندنی و ارزشمند ” اخلاق روحی” که فراتر از دوران خویش بود و از افراد فعال مجلس در تمام ادوار نمایندگی خویش نیز بود اما در دوره پانزدهم و شانزدهم که در این یادداشت به آنها پرداخته خواهد شد، دو شاهزاده نماینده منطقه وسیع جیرفت گردیدند .
از قضا این دو جدا از قوه مققنه با قوه قضائیه نیز سروکار داشتند. سلیمان خان خود چندی ریاست دادگستری کرمان را نیز برعهده داشت و پدر ابوالحسن خان به نام صدرالانام اولین رئیس دادگستری استان کرمان بود سلیمان ضیاء ابراهیمی ملقب به ضیاءالواعظین از اقلیت شیخیه کرمان فرزند عبدالرضاخان ابراهیمی دخترزاده حاج محمدکریم خان، فرزند ظهیرالدوله و نوه حاج محمد قلی خان وکیل الملک در دوره پانزدهم که کشور دارای ثباتی نسبی بود به نمایندگی جیرفت زمین انتخاب گردید.
طبق گزارش مجلس، در این دوره از تاریخ ۲۴/ ۲/ ۱۳۲۶ لغایت ۲۸/ ۲/ ۱۳۲۶ در حوزه‌هاى اصلى و فرعى شروع به توزیع تعرفه و اخذ آراء گردیده و از روز ۲۹/ ۲/ ۲۶ شروع به قرائت آراء گردید، در نتیجه آقاى سلیمان ضیاء ابراهیمى از ۷۸۱۰ رأى داراى ۶۹۱۵ رأى و حایز اکثریت شد پس از خاتمه انتخابات در هفته رسیدگى به شکایات چند فقره شکایت به انجمن رسیده که در صورت مجلس قید شده و انجمن آنها را وارد ندانسته و بالنتیجه براى آقاى ضیاء ابراهیمى در تاریخ ۸/ ۳/ ۱۳۲۶ اعتبارنامه صادر نموده است شعبه دوم پس از مداقه در پرونده صحت نمایندگى آقاى سلیمان ضیاء ابراهیمى را تصدیق و اینک جهت تأیید به مجلش شوراى ملى تقدیم می‌داد..
(فتحعلی شاه دختری داشت طیغونه نام که موسی خان حاکم قزوین او را گرفته بود و حاج محمدقلی از او متولد شد و این مرد با دختر ابراهیم خان ازدواج کرد که حاج رضاقلی خان از او پدید آمد. حاجی با خانم بزرگ دختر محمدکریم خان همسر شد و عبدالرضاخان متولد شد که پدر سلیمان میرزا بود.) این مجلس در ۲۵ تیرماه ۱۳۲۶ آغاز به کار نموده و دو سال بعد در ششم مردادماه ۱۳۲۸ هجری شمسی به کار خویش پایان داد.
سلیمان خان در این مجلس نایب رئیس کمیسیون دادگستری بود. به دلیل شخصیت سلیمان خان یا اقلیت شیخی بودن ایشان یا هر علت دیگری که بود، نام جیرفت زمین در این دوره مجلس کمتر شنیده شد. اما مجلس شانزدهم شورای ملی با اولین دوره مجلس سنا همزمان گردید. این مجلس در ۲۰ بهمن ۱۳۲۸ هجری شمسی کار خویش را آغاز نمود و از جیرفت زمین “ابوالحسن صدر میرحسینی” نماینده این دوره گردید این دوره روز ۲۹ بهمن ماه ۱۳۳۰ هجری شمسی پایان یافت.
در دوران ابوالحسن خان، در ۴دی ۱۳۲۹خورشیدی آقای ملک زاده که بخشدار زرند بود، به کفالت فرمانداری جیرفت منصوب گردید.ابوالحسن صدر میرحسینی از طرف پدری نوه میرزا حسین خان راینی حاکم کرمان در دوره زندیه بود ( میرزا حسین خان سازنده مشتاقیه می باشد که قبر ایشان در آنجا قرار دارد و قبل از دفن مشتاق علی شاه به مزار میرزا حسین خان مشهور بود) میرزا حسین خان دوازده فرزند داشت که صدرالانام پدر ابوالحسن خان یکی از آنها بود که با سلطان خانم دختر محمد اسماعیل خان وکیل الملک ازدواج و ابوالحسن خان از جمله فرزندان این وصلت می باشد.
صدرالانام جدا از اینکه اولین رئیس دادگستری استان کرمان بود دادگستری بندرعباس را نیز تاسیس نمود. ابوالحسن در سال ۱۳۰۸ هجری شمسی با درجه ستوانی وارد ارتش گردید. ایشان در زمان خدمت خویش در ارتش مامور گردید گردان جهاز سوار کهنوج را تشکیل و ساختمان این گردان به دستور و نظارت ایشان ساخته شد. گفته می شود که هنوز خرابه های آن وجود دارد.
ابوالحسن خان در سال ۱۳۲۴ با درجه سروانی از نظام استعفا داده و به دنبال کار کشاورزی می رود. لیکن کارهای کشاورزی و شخصی یکی دو سال بیشتر طول نمی کشد و ایشان در سال ۱۳۲۵ روی به سیاست آورده و از جمله اعضای انجمن شهر کرمان و رئیس این انجمن می گردد و در سال ۱۳۲۷ عزم خویش را برای نمایندگی جیرفت جزم کرده و با توجه به شناخت و آشنایی که با سران طوایف و بزرگان این منطقه از قب داشت، برای اعلام حمایت آنها چندین بار وارد اقصی نقاط جیرفت و کهنوج می گردد و اقداماتی را نیز در جهت حل مشکلات عشایر که بیشترین جمعیت آن روزهای جیرفت را شامل می گردید انجام داد در نتیجه نماینده این منطقه وسیع در مجلس می گردددر رابطه با رای گیری در این منطقه در جلسه ۳۳ در روز هیجدهم خرداد ماه ۱۳۲۹ در صورت مشروح مذاکرات مجلس، مخبر شعبه پنجم- عبدالرحمن فرامرزى چنین توضیح می دهد: ….پرونده انتخابات جیرفت حاکى است که در تاریخ ۴/۷/ ۱۳۲۸جهت تشکیل انجمن مرکزى انتخابات از طرف فرماندار از طبقات شش‌گانه دعوت به عمل آمده و پس از تعیین اعضای اصلى و على‌البدل و تشکیل شعب فرعى و انتشار آگهى در کلیه حوزه‌ها در حوزه مرکزى پنج روز از تاریخ ۲۳ مهر ۱۳۲۸ و در حوزه‌هاى فرعى سه روز جهت توزیع تعرفه و اخذ رأى تعیین می‌گردد و چون صندوق آرای اسفندقه به نظر انجمن ساختگى بود آرای مزبور به دلایلى که در صورت جلسه نهایى انجمن استناد شده باطل می‌گردد و از تاریخ بعد از ظهر جمعه ۲۹ مهر ۱۳۲۸ آرا استخراج و قرائت می‌گردد و روز بعد معاون استاندارى در انجمن حاضر و از قرائت بقیه آرا ممانعت می‌نماید، در نتیجه اختلافاتی بین فرماندارى و انجمن به وقوع مى‌پیوندد و پنج ماه و نیم انجمن تشکیل نمی‌گردد و کار انتخابات معوق می‌ماند و پس از مدت مزبور چون در تاریخ ۱۱/ ۲/ ۲۹ بازرس وزارت کشور در محل حاضر می‌گردد به دعوت فرماندار انجمن تشکیل می‌شود ولى پس از بازدید صندوق‌ها و اطاقى که صندوق‌ها در آنجا محفوظ بوده ملاحظه می‌شود که آرا دست خورده است.
بنابراین در تاریخ ۲۱ اردیبهشت جارى اکثریت انجمن تصویب کردند که چون فقط آرایى که در عصر جمعه ۲۹ مهر ۱۳۲۸ قرائت شده معتبر و بقیه آرا ساختگى بوده باطل می‌شود و چون در هفته مقرر جهت رسیدگى به شکایات چند فقره شکایت به دفتر انجمن واصل می‌گردد انجمن پس از رسیدگى به شکایات چون شکایات مزبور را غیر واردتشخیص می‌دهد در تاریخ ۳۱ اردیبهشت ۱۳۲۹- اعتبارنامه به نام آقاى صدر میرحسینى که از مجموع ۵۶۳ رأى قرائت شده داراى ۳۷۹ رأى بوده‌اند صادر می‌نماید.
پس از ارجاع پرونده به شعبه پنجم و رسیدگى نسبت به آن و توجه به شکایات واصله در موعد مقرر به مجلس شورای ملى شعبه صحت انتخابات جیرفت و نمایندگى آقاى میرحسینى را تأیید و اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملى می‌نماید.
ایشان برای انتخاب مجدد خویش در دوره هجدهم نیز تلاش خویش را آغاز نمود لیکن از شانس بد ایشان جبهه ملی در شرف اوج گیری بود و از افراد این جبهه فردی به عنوان رقیب برای ایشان پیدا گردید که خود را جیرفتی می دانست و توانست رای سران عشایر و بزرگان را به خود جلب کند. طوری که ابوالحسن خان حتی نتوانست به درستی وارد جیرفت گردد و با چوب و سنگ بدرقه و به کرمان برگشت. لیکن عمر سیاسی نوه میرزا حسین خان حاکم دوران زندیه تمام نگردید و ایشان در دوره بیستم نیز نماینده کرمان گردید. ایشان بعد از نمایندگی جیرفت مدت زمانی طولانی نیز شهردار کرمان گردید. این افسر بازنشسته ارتش هفدهمین شهردار کرمان (از اوائل سال ۱۳۳۵ تا اواخر سال ۱۳۳۹ هجری شمسی) طولانی ترین خدمت متوالی شهرداری قبل از انقلاب را به مدت پنج سال بر عهده داشت بطوریکه در دوران شهرداری ایشان چهار استاندار عوض گردیدند ( جهانشاه صمصام، احمد علی بنی آدم، محمد دادور و عبدالوهاب اقبال ) ابوالحسن خان از آنجا که کرمانی و فردی شناخته شده بود، تا حد زیادی با روحیه و طرز تفکر طبقات مختلف مردم در این منطقه آشنا بود و اکثر افراد کادر پرسنلی شهرداری کرمان اعم از کارمند و کارگر را می شناخت.
گفته شده است که وی در اداره امور شهرداری، نه مانند یک شهردار صد در صد وارد به مقررات شهرداری، بلکه همانند افسری انتظامی در برخورد با ارباب رجوع و کارکنان شهرداری رفتار می‌کرد و حتی الامکان از ابراز حسن نیت دریغ نمی ورزید و من حیث المجموع از رفتار و کردارش در سمت شهرداری کرمان چنین بر می آمد که خواهان خدمتی در ایفای وظیفه خویش بوده است ولی جو سیاسی حاکم و شهر و شهرداری کرمان که ناشی از دو دستگی و جناح بندی های موجود در محافل و ارگانهای دولتی و ملی بود و عدم وجود قدرت مالی کافی ، موجب شد که او نتواند آنطور که باید و شاید دست به یک رشته اصلاحات اساسی در کلیه امور مربوط منجمله کارهای مربوط به خدمات شهری و عمرانی بزند. خلاصه دوران شهرداری صدر میر حسینی دورانی پرماجرا و دارای حوادثی در جو سیاسی شهر و شهرداری بود از دیگر اقدامات عمرانی و اصلاحی صدر میر حسینی می توان به این مورد اشاره کرد احداث خیابانهای ایران شهر(جلو پست وتلگراف( مخابرات) ) از چهار راه بانک ملی تا خیابان جم (قرنی)( دادور)از میدان محل تلاقی خیابانهای مسجد امام (ملک) طالقانی تا میدان ژاندارمری (قرنی) و آسفالت آنها و همچنین تکمیل آسفالت خیابانهای کاظمی، صمصام (فلسطین) و نام گذاری و نصب خیابانهای خواجوی کرمانی، وثوق السلطنه دادور و مادر (کوچه ماهانی ) که برای اولین بار در کرمان طی تشریفاتی انجام شد و استاندار با بالا رفتن از نردبان پلاک یکی از خیابان های مذکور را به دیوار نصب نمود
ابوالحسن صدر میر حسینی در تاریخ۲۷/۱۰/۱۳۳۹ از سمت شهرداری کرمان استعفا و کاندیدای دوره بیستم نمایندگی مجلس شورای ملی از کرمان گردید که به همراه مجید خان ابراهیمی ( مختارالملک ، صاحب زمین و باغات زیاد در اطراف عنبرآباد) به عنوان نماینده دوم با ۱۹۴۲۹ رای دگربار نماینده مجلس گردید سرانجام ابوالحسن صدرمیرحسینی در شنبه ۳ اسفند ۱۳۴۲هجری شمسی در حالی که کشور درگیر اصلاحات ارضی بود در سن ۶۸سالگی به سبب سکته ی مغزی در کرمان درگذشت.
ابوالحسن خان صدر میرحسینی نماینده دوره شانزدهم جیرفت زمین