به گزارش کنارصندل، پنجمین نمایشگاه استانی کتاب جنوب کرمان از دوم دیماه به مدت یک هفته در محل حسینیه شهدای شهر جیرفت، پذیرای علاقمندان فرهنگ و دانایی است.

امروزه، میزان انتشار کتاب، کتابخوانی و میزان گرایش به مطالعه مردم در جوامع مختلف، یکی از شاخص‌های توسعه به شمار می‌رود. بررسی‌ها نشان می‌دهد مطالعه و کتابخوانی وضعیت مطلوبی در ایران ندارد و عمدتا مردم ایران از خرید و یا مطالعه کتاب گریزان هستند و اقدامات لازم و جدی جهت ترویج و اشاعه فرهنگ مطالعه صورت نگرفته است.

اگر والدین و افراد بزرگ تر خانواده به مطالعه علاقه مند باشند، فرزندان آنها نیز، که همواره از اثرات طبیعی روابط عمیق عاطفی حاکم در خانواده های ایرانی برخوردار هستند، با کتاب، بیشتر و بهتر آشنا شده و به مطالعه و کتابخوانی، عادت می کنند.

پس از خانواده، دشوارترین وظیفه در اشاعه کتابخوانی در هر جامعه‌ای بر عهده مدارس و نظام آموزش و پرورش آن جامعه است، اگر دانش آموز در مدرسه با کتاب آشنا شده و لذت مطالعه، خودآموزی و افزایش معلومات عمومی را درک کند و به مطالعه خو بگیرد، در تمام دوران زندگی، از کتاب دست نمی‌کشد.

برنامه ها و سیاست های فرهنگی و همچنین شرایط اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حاکم بر جامعه، نقش بزرگ و غیر قابل انکاری در ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی دارند. در این زمینه نقش فرهنگ، سنت های اجتماعی و متولیان فرهنگی بیش از همه مهم و حیاتی جلوه می کند. توسعه فرهنگ مطالعه و کتابخوانی، یک عزم همگانی را می‌طلبد ولی سهم دولت نیز بسیار مهم است.

در سال‌های اخیر، از طریق نهادهای دولتی، اقدامات مهمی در این خصوص صورت گرفته ولی کارهایی که ما با شتاب بیشتری دنبال کرده‌ایم، برگزاری نمایشگاه‌های کتاب درسطح ملی و استانی، اهدای جوایز ادبی، اهدای کتاب، دادن بن‌های کتاب و توجه به زیرساخت‌های لازم برای امر کتابخوانی بوده است.

از طرفی توقعات عمومی از وزارت ارشاد نیز بیش از حد بوده است زیرا دستگاه‌های دیگری نیز در این مهم، سهیم هستند. دولت به عنوان متولی بسیاری از امور فرهنگی، با در اختیار داشتن رسانه های گروهی، سازمان ها و نهاد های دخیل، و با سیاست گذاری های دقیق، نقش بسزایی در ایجاد فرهنگ مطالعه می تواند، ایفا کند.

طبق برنامه سند چشم‌انداز نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور باید در سال ۱۴۰۴ از نظر سرانه مطالعه جزو ۱۵ کشور اول دنیا و کشور اول خاورمیانه باشیم و ۳۰ درصد از افراد جامعه عضو کتابخانه‌ها باشند. آمارها نشان می‌دهد سرانه‌ مطالعه در کشور ما به نسبت کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه از میزان به مراتب پایین‌تری برخوردار است و رابطه‌ میزان مطالعه و توسعه‌یافتگی کشورها یک رابطه‌ منطقی می‌باشد.

یکی از تحقیقات آماری انجام شده در زمینه سرانه مطالعه با عنوان کتابخانه‌های عمومی و سرانه مطالعه»سعی کرده است بر اساس آمار امانت، عضویت و دیگر شاخص‌های کتابخانه‌ای تخمینی از میزان سرانه مطالعه در ایران انجام دهد. این پژوهش به رابطه زیر میان سرانه مطالعه و میزان امانت از کتابخانه‌های عمومی رسده است.
FR=۱٫۳۳۷ L+۱۴٫۰۷۸

FR: مطالعه آزاد؛ L: امانت

بر این اساس و بر اساس آمار امانت کتاب از کتابخانه‌های عمومی کشور چیزی نزدیک به ۱۴ دقیقه در روز بوده است که شامل انواع مطالعه (کتاب، روزنامه، ادعیه و …) می‌شود. یافته‌های پژوهش دیگری که توسط «شورای فرهنگ عمومی» و با عنوان «وضعیت گذران وقت مردم شهری و روستایی کل کشور» در سال ۱۳۹۰ به صورت گذران وقت انجام شده است به تخمین این پژوهش نزدیک است. بر اساس یافته‌های این تحقیق میزان زمان اختصاص داده شده توسط به مطالعه در میان مردم ایران۱۲ دقیقه است (این زمان شامل مطالعه کتاب، روزنامه، ادعیه و …) است.

تیراژ کتاب در ایران در سال‌های اخیر بسیار کاهش داشته. به طوری که تیراژ کتاب از ۳٬۰۰۰ در دهه ۵۰ و ۶۰ خورشیدی با وجود دوبرابر شدن جمعیت به ۵۰۰ عدد در دهه ۹۰ رسیده‌است.

عوامل مؤثر بر سرانه مطالعه در ایران:
یکی از عوامل کاهش مطالعه در ایران سانسور و سیاست‌های فرهنگی دولت عنوان می‌شود، سانسور کتاب در موارد سیاسی، مذهبی و جنسی صورت می‌پذیرد.

همچنین عدم احساس نیاز به مطالعه در ایران از جمله عوامل پایین بودن سرانه مطالعه عنوان می‌شود.

یکی از علت‌های دیگر آن عادت تاریخی ایرانیان به ادبیات شفاهی است.
و در آخر هزینه ی بالای کتاب های منتشر شده در سال های اخیر برای دانشجویان ، دانش آموزان و علاقه‌مندان به کتاب می باشد

به طور میانگین می توان گفت سرانه مطالعه کتاب در دنیا ۴۵ دقیقه در روز است. سرانه بالای مطالعه در کشورهای توسعه یافته ای نظیر ژاپن با سرانه ۹۰ دقیقه مطالعه در روز یا انگلیس با حدود ۵۵ دقیقه در روز نشان از شاخص بالای توسعه در این کشورهاست.

این نکته که کتابخوانی چه اهمیت مهمی در افراد دارد بر کسی پوشیده نیست، افراد مختلف با مطالعه کتاب و بالابردن سطح آگاهی، اطلاعات و بینش خود می توانند زندگی بهتری برای خود و خانوادشان ایجاد کنند و همچنین این آگاهی و توانایی و دانایی در رشد و توسعه کشور هم مؤثر خواهد بود.

از این رو نمایشگاه کتاب جنوب استان اقدامی صحیح و کارشناسی و چند جانبه در جهت بهبود فرهنگ مطالعه و بالابردن سرانه مطالعه منطقه که از نرم کشوری نیز پایی تر است می باشد و همچنین تقویت ارزش ها و هنجارهای منطقه ای و نهادینه سازی فرهنگ مطالعه در منطقه و نیز اقدامی در جهت توسعه اقتصادی منطقه.

بر این اساس ضمن تشکر از زحمات مدیرکل فرهنگ و ارشاد جنوب کرمان و همکاران ایشان برای این حرکت ؛ از عموم مردم شریف منطقه جنوب استان علی الخصوص مدیران اموزش و پرورش هفت شهرستان و اهالی مدارس این خطه و دیگر مردم درخواست میکنم عاجزانه که ضمن حضور در این نمایشگاه فرزندان و دانش اموزان را یک روز به این نمایشگاه ببرند و سعی در اشاعه فرهنگ مطالعه و خرید و ارج نهادن به کتاب کنند زیرا تنها راه گذار از محرومیت و حرکت به سمت توسعه یافتگی منطقه لاجرم از لابلای اوراق کتاب ها می گذرد و زیبنده منطقه ای که مهد تمدن جهان است نیست که سرانه مطالعه ان پایین تر از کشور و حدود سه دقیقه در روز باشد!
ان شاا… که حضور با شکوهی را رقم زنیم.
همه می آییم

فرشید محمودی اسفندقه