به گزارش سایت کنارصندل, اصغر گیلانی پور نخستین وکیل دادگستری جنوب استان کرمان و نویسنده کتاب "جیرفت در گذر تاریخ" در مقاله ای تاریخی و حقوقی از سرنوشت رودخانه هلیل رود نوشت:

بنام خدا

سرنوشت رودخانه هلیل

حلق مظلوم امروز فشردی فردا،
پنجه عدل گلوی تو به کیفر گیرد
( استاد همائی)

آنچه از عمر زمین می گذرد، عمر زمین و رودخانه هلیل نیز به همان اندازه است.
 

تمدنهای گذشته و قدیم بیشتر در کناره های رودخانه های بزرگ از جمله رودخانه های نیل و دجله و فرات و گنگ و سند و جیحون ایجاد شده است.

تمدن سرزمین اَرَتَ در سه تا چهار هزار سال قبل از میلاد به شهادت کشف ابزارهای سنگی در ساحل رودخانه هلیل ایجاد شده است.
 

رودخانه هلیل از بزرگترین رودخانه های جنوب شرقی ایران است و نام هلیل با نام جیرفت و جاز موریان عجین شده است که با پیمودن ۴۰۰کیلومتر پس از آبیاری جلگه جیرفت و عنبرآباد و رودبار و…مازاد آن به باتلاق جازموریان فرو میرود.

رودخانه هلیل منبع و منشاء آبادی جلگه زرخیز جیرفت کهن است که به هند ایران مشهور شده و این آبادی از برکت همین رودخانه است.

"چنانچه مقداری از آب به ستم برده شود دیگر هند ایرانی وجود نخواهد داشت".

نام هلیل رود در جغرافیای فارسی و عربی از جمله در موارد زیر با نام جیرفت توام بوده است:
 

۱-در کتاب جغرافیای سرزمین خلافت شرقی تالیف لسترنج انگلیسی درسال ۱۹۰۵ میلادی(صفحه ۲۳۶ )«<تمام نصف جنوبی ایالت کرمان تا ساحل دریا داخل در ولایت جیرفت بوده است…

در حوالی خرابه های شهر جیرفت رودخانه ای می گذرد که آن را هلیل رود می گویند و همان است که جغرافی نویسان عرب و ایران آنرا دیو رود گویند، چون جریانی بسیار تند دارد و به باتلاق جاز موریان می ریزد »

در صفحه ۳۳۷ این کتاب از قول ابن حوقل آمده:«<این ولایت آبش از رودخانه دیو رود بوده که با غرشی سخت روی تخته سنگها میغلتیده است و چنان قدرتی داشته که میتوانسته که پنجاه آسیاب را بگرداند».

۲-در کتاب جغرافیای تاریخی کرمان تألیف احمد علی خان وزیری کرمانی درسال ۱۳۹۲ هجری قمری در صفحه ۱۱۵ این چنین آمده است: جیرفت بفاصله ۴۵ فرسخی در جنوب گواشیر است که هوایش گرم و آبش بیشتر رودخانه که یکی از جبال اقطاع و بافت می آید و آن را هلیل گویند و دیگری از کوهستان ساردوئیه که آنرا شور نامند».

۳-کتاب جیرفت در گذرگاه تاریخ تألیف اینجانب به نقل از کتب تاریخی آمده است: در کتاب حدود العالم که در سال ۳۷۲ هجری قمری تالیف یافته مذکور است: «جیرفت شهری آبادان و بسیار نعمت و ایشان را رودی است تیز همی رود و بانگ کنان و آب وی چندان است که شصت ۶۰آسیا بگرداند»

به نقل از کتاب نزهه القلوب تالیف حمدالله مستوفی نیز اشاره می دارد: «جیرفت از اقلیم سوم است هوایش بسیار گرم است و آبش از دیو رود (هلیل رود), در او نخل بسیار است». با این وصف رودخانه هلیل حدود پنج تا شش هزار سال قبل به گواهی اشیاء عتیقه سنگی که اخیرا" از کناره های این رود خانه کشف گردیده ، همواره منبع آب و آبیاری این جلگه حاصلخیز(جیرفت کهن)بوده است.

ماده ۱۸ قانون توزیع عادلانه آب می گوید: پروانه مصرف معقول برای حقابه داران صادر گردد و تبصره ۱ ماده مزبور می گوید «حقابه عبارت است از حق مصرف آبی است که در دفاتر جزء جمع قدیم یا اسناد مالکیت یا حکم دادگاه یا مدارک قانونی دیگر قبل از تصویب این قانون برای ملک یا مالک آن تصویب شود.» کلیه املاک جیرفت و سایر شهرهای مجاور رودخانه هلیل که از رودخانه هلیل برای کشاورزی استفاده می نمایند بر طبق پرونده های ادارات ثبت اسناد و املاک حقابه ملک یا مالک ثبت شده است.

از سال ۱۳۷۲ بیش از بیست سال است که خشکسالی جیرفت را فرا گرفته و تا آنجا که که بعضی از قناتها و چشمه های یا خشک شده است یا آب آنها به حداقل رسیده و آب چاه عمیق چند متر پایین آمده و سطح آب سد کاهش یافته به نحوی که حتی یک جوی آب از زیر سد بستر رودخانه جاری نیست و تبدیل به بیابان شده است.

بنابراین بردن بردن آب هلیل رود به کرمان چیز غریبی است!

در کدام کتاب تاریخی آمده است که که از رودخانه هلیل آب می برده ؟!

مازاد آب رودخانه هلیل که سالهای پر آبی به تالاب جاز موریان می ریزد ملیونها سال این وضع ادامه داشته و برای حفظ محیط زیست لازم بوده.

به قرار اطلاع به علت نرسیدن مازاد رودخانه هلیل ، جازموریان بکلی خشک شده و قریبا" ریز گردهای آن برای مردم منطقه گرفتاریهایی ببار می آورد.

به شهادت حقوقدان («تصمیم بردن آب هلیل به هفت باغ مربوط به چند سال پیش (دهه ۷۰) قبل از خشکسالی !!! و بهانه انتقال آب شرب کرمان میباشد و یادم می آید در اولین جلسه تبلیغ برای فروش اراضی هفت باغ کرمان که در تهران در حضور جناب آقای مرعشی و جناب آقای مرتضی بانک استاندار آن زمان کرمان تشکیل شده و بنده(آقای اصغر گیلانی پور) هم حاضر بودم که گفته شد آب مشروب هفت باغ از رودخانه هلیل جیرفت آورده می شود!»)

بنا به مراتب مزبور و سوابق تاریخی رودخانه هلیل اختصاص به جلگه حاصلخیز جیرفت دارد و جیرفت یکی از شهرهای حکومت اسلامی است و بردن آن به جای دیگر خلاف مقررات قانونی مربوط و مخالف عرف و عادت است.

امید است که مسئولین محترم با اجرای عدالت توجهی به مردم نیازمند به تمام آب رودخانه هلیل که نشانه جیرفت است بنمایند تا حقوق مردم مسلمان مردم جیرفت ضایع نگردد.

با احترام اصغر گیلانی پور

 وکیل باز نشسته دادگستری

۱۵/۵/۹۵