به گزارش سایت کنارصندل، فرونشست زمین که از آن به عنوان زلزله خاموش و سرطان زمین یاد شده، خطری زمین‎‌شناسی است که می‎تواند در اثر عوامل متنوعی مانند تغییرات در فعالیت‎های معدن‎کاوی، برداشت بی‎رویه از سفره های آب‎های زیرزمینی، زلزله، فعالیت‎های آتشفشانی و سیلاب‎ها رخ دهد.

البته با توجه به خشکسالی‌های اخیر در کشور، انتظار نقش بیشتر بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی در وقوع این پدیده وجود دارد. این پدیده خسارات مالی شدید و خطرات جانی فراوانی را برای ساکنین یک منطقه در پی خواهد داشت.

به علت گستردگی این پدیده در سطح جهان و نتایج مخرب و زیانبار آن از نظر اقتصادی و اجتماعی، بررسی آن به یکی از موضوعات اصلی در بین محققین مختلف در دنیا تبدیل شده است و متاسفانه کشور ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده و بخشهای وسیعی از دشتهای کشور نظیر دشتهای جنوب کرمان، رفسنجان، سیرجان، سمنان، همدان، یزد، اصفهان و … با این پدیده مواجه هستند.

ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﺮوﻧﺸست زﻣﻴﻦ ﻣﺸﻤﻮل ﺳﻪ اﺳﺘﺮاﺗﮋی اساسی اﺳﺖ که عبارتند از:

۱) ﭘﻴﺶ‌ﺑﻴﻨﻲ ﻣﻜﺎن و ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻓﺮوﻧﺸﻴﻨﻲ آن ﻗﺒﻞ از وقوع و اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ داﻧﺶ ﺟﻬﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‌رﻳﺰی ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻣﻮر ﺳﻄﺤﻲ زﻣﻴﻦ درآﻳﻨﺪه در ﻣﻜﺎنهای اﻣﻦ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی از ﻓﺮوﻧﺸﻴﻨﻲ ﻃﺮح‌ﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻗﺒﻠﻲ؛

۲) ﭼﺎره‌اﻧﺪﻳﺸﻲدر ﻣﻮرد آﺛﺎر ﻓﺮوﻧﺸست زمین از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﻔﻆ و ﺑﻘﺎی ﺗﺮاز ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﻳﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻘﺪار ﻓﺮوﻧﺸﻴﻨﻲ ﻳﺎ اﺻﻼح ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ؛

۳) آﺛﺎر فروﻧﺸﻴﻨﻲ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻣﻮر ﺳﻄﺤﻲ زﻣﻴﻦ را ﻣﻲ‌ﺗﻮان ﺑﺎ ﻃﺮح و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‌رﻳﺰی دﻗﻴﻖ و اﻣﻮر ﺣﻔﺎﻇﺘﻲﻛﺎﻫﺶ داد.

با توجه به سه استراتژی مطرح شده در مورد مدیریت فرونشست زمین، می‌توان از مدل‌های مختلف در محیط نرمافزار GIS به منظور تهیه نقشه حساسیت و خطر فرونشست جهت مدیریت و پیشگیری از آن استفاده کرد. در شرایط فعلی، شهرستانهای عنبرآباد و بخشهایی از جیرفت در استان کرمان با این رویداد مخرب همراه بوده و هر روز هم بر وسعت آن افزوده میگردد.

طبق بازدیدهایی که ظرف یکماه اخیر از بیش از ۱۰ روستای شهرستانهای عنبرآباد و جیرفت به عمل آمد، موارد بسیار متنوعی از این پدیده مشاهده گردید. (تصاویر بیانگر است). وجود حفره ها، درزها و شکافهای طولی گسترده با سطح وسیع در مکانهای مختلف از منطقه مورد مطالعه اعم از مناطق مسکونی، زمینهای کشاورزی و نخلستانها، زندگی ساکنین منطقه را با خطرات جدی مواجهه نموده است. به عنوان مثال وجود حفره ها و شکستگیهای متعدد در یکی از زمینهای کشاورزی حوالی روستای عبدالله آباد از توابع بخش مرکزی عنبرآباد که وجود هرگونه فعالیتهای کشاورزی را مختل کرده و زمین را به صورت بلا استفاده قرار داده، و یا شکاف طولی به عمق حدود ۳ متر که از وسط یک ساختمان مسکونی واقع در روستای حمیدآباد این بخش منجر به تخریب صد در صدی آن شده است.

بنابراین باتوجه به بروز خشکسالیهای اخیر و مشکلات کم آبی و به تبع آن برداشت بی رویه از سفره های آبهای زیرزمینی و همچنین وجود خاکهای شور و آهکی، متاسفانه خطر فرونشست زمین به طور جدی شهرستان عنبرآباد و بخشهایی از شهرستان جیرفت را تهدید مینماید و در صورت عدم توجه کافی مسئولین و تلاش وافی ایشان در جهت حل این معضل، به مرحله ای بحرانی و فوق بحرانی در این مناطق خواهیم رسید و چه بسا میتوان اذعان داشت که در آیندهای نه چندان دور شاهد مهاجرتهای گسترده ساکنین مناطق مذکور باشیم. این مقاله در راستای آگاهی و هشدار به مسولین امر دو شهرستان جیرفت و عنبرآباد، جهت توجه و چاره اندیشی برای این معضل و جلوگیری از خسارتهای احتمالی در آینده تنظیم شده است.

تهیه وتنظیم: سحر عبدالهی