. جمعه ۱۶ آذر ۱۴۰۳

کد خبر: 42302 تاریخ انتشار : یکشنبه 20 بهمن 1398 | 17:01 ب.ظ

میرزا حسین خان اسفندیاری ملقب به سردار نصرت، نماینده جیرفت زمین در مجلس پنجم/ به قلم امید شریفی

امید شریفی نوشت: هنگام عبور از میان بازار سرپوشیده یا سنتی شهر کرمان احتمالا گذارتان به سرای سردار افتاده است. سازنده این سرا کسی نیست جز میرزا حسین خان اسفندیاری، ملقب به سردار نصرت، دومین نماینده جیرفت زمین در مجلس شورای ملی، مردی اهل بده و بستان که به مدت بیش از بیست سال همه […]

امید شریفی نوشت:

هنگام عبور از میان بازار سرپوشیده یا سنتی شهر کرمان احتمالا گذارتان به سرای سردار افتاده است. سازنده این سرا کسی نیست جز میرزا حسین خان اسفندیاری، ملقب به سردار نصرت، دومین نماینده جیرفت زمین در مجلس شورای ملی، مردی اهل بده و بستان که به مدت بیش از بیست سال همه کاره کرمان آن روزهای کرمان بود فردی که در جریان مشروطیت با گرگ دنبه می‌خورد و با چوپان ناله سر می‌داد.

در دوره پنجم مجلس شورای ملی که مصادف با تغییر سلطنت از قاجار به پهلوی بود، جیرفت زمین یا جنوب استان کرمان کنونی برای بار دوم دارای نماینده‌ای از خاندان مشهور وکیلی گردید.

میرزا حسین خان اسفندیاری از جمله فرزندان حاکم مقتدر کرمان و بلوچستان، مرتضی قلی خان وکیل الملک (وکیل الملک دوم) و نوه محمد اسماعیل خان وکیل‌الملک، برادر اولین نماینده جیرفت زمین در مجلس شورای ملی بود.

با شروع سال ۱۳۰۲ هجری شمسی دستور تبلیغات و برگزاری رای گیری برای این دوره مجلس به کرمان می رسد و سردار نصرت خود را از جیرفت کاندید می کند. اسناد این دوره گویای آن است که از بالا با انتخاب ایشان مخالف بوده اند، از جمله این اسناد نامه ای به تاریخ ۳۰ اردیبهشت همین سال است که به امضای فرج الله بهرامی، رئیس ستاد ارتش وزارت جنگ به امیر لشکر جنوب شرق در کرمان (که به نظر می رسد تیمسار نخجوانی باشد) نوشته شده است

…حسب الامر مبارک، به امیر لشکر جنوب تلگراف رمزی مخابره و گوشزد فرمائید که اگر در مورد بعضی اشخاص از قبیل سردار نصرت و راجع به مساعدت در انتخابات توصیه می شود، مجبور نیستند ترتیب اثر بدهند. وکلا باید از اشخاصی انتخاب شوند که صلاحیت نمایندگی داشته باشند

لیکن به نظر می رسد با وجود مخالفت وزارت جنگ با انتخاب سردار نصرتف قدرت ایشان و اطرافیانش بیشتر بوده و سردار نصرت در این دوره نماینده جیرفت می گردد. این دوره مجلس در ۲۲ بهمن ماه ۱۳۰۲ خورشیدی افتتاح و دو سال بعد در ۲۲ بهمن ۱۳۰۴ هجری شمسی به پایان می رسد. در این مجلس سردار نصرت عضو فراکسیون اکثریت مجلس ، مخالف سید حسن مدرس می گردد. شواهد و مصوبات این دوره مجلس نشان می دهد که ایشان بر خلاف برادرشان چندان در مجلس فعال نبوده و بیشتر مواقع نیز در کرمان حضور داشته است.

وی حتی در هنگام رای گیری برای تغییر سلطنت از جمله غایبین مجلس البته با اجازه بوده است.

وی در دوره ششم مجلس شورای ملی که به سرپرستی برادرش میرزا رستم خان برگزار گردید دگر بار از جیرفت کاندیدا می گردد لیکن با تمام چانه زنی ها یی که از سوی برادر صورت می گیرد ایشان انتخاب نمی گردد

این فرزند وکیل الملک ثانی در دوران جوانی ابتدا رئیس اداره پست ، بعد به مدت ۱۸ سال فرمانده توپخانه کرمان و بلوچستان گردید در این زمان لقبش عدل السلطنه بود. ( بعد از اینکه ملقب به سردار نصرت می گردد این لقب را به برادرش و بعد از ایشان نیز به پسرش می دهند) بعد از مدت اندکی بیکاری معاونت حکومت به ایشان واگذار گردید و چندی بعد با گرفتن لقب سردار نصرت، فرمانروائی کل سیستان و کرمان را به دست آورد و سالهای طولانی در سمت والی یا نایب والی همه کاره حکومت کرمان بود.

در زمان جنگ جهانی اول در حالی که اکثریت مردم کرمان طرفدار آلمانها بودند و دل خوشی از ایشان به جهت طرفداری از انگلیسها نداشتند تصمیم گرفتند او را به قتل برسانند تا خاطر خود را آسوده نمایند.

هنگامی که او از باغ نشاط در دو کیلومتری مغرب کرمان همراه با عده ای پیاده در دو طرف اسب او به سوی شهر می آمدند، غفلتأ بمبی را منفجر کردند ولی به مشارالیه صدمه ای نرسید. زیرا همان اسبی که او سوار بود سپر بلای جان او شد ولی چهار نفر از همراهانش کشته شدند و در همان زمان تیراندازی بطرف ایشان شروع گردید لیکن ایشان به کمک مردمی از اهالی جوپار توانست از آن مهلکه فرار نماید .

بسیاری از افراد، سردار نصرت را قدرتمندترین افراد خاندان وکیلی کرمان در قرن هجده می دانند. یحیی ابن احمد کرمانی مولف فرماندهان کرمان او را ( جمله الملک کرمان و شخص اول ) محسوب می دارد.

ابوالفضل قاسمی در معرفی ایشان او را از رجال خدعه گر و دسیسه باز معرفی نموده است که برای تنفیذ قدرت خاندان اسفندیاری و وکیلی به انواع شیوه های ماکیاولیستی و ضد انسانی دست می زد.

نقش وی در جدال و درگیری بین شیخیه و شیعیان غیرقابل انکار می باشد. سردار اسعد بختیاری که چندی حاکم کرمان بوده است در خاطرا ت خویش می نویسد، …سردار نصرت وارد کرمانشاه شد. تلگراف اظهار چاکری نوشته است به من. اما تمام دروغ است. چون این مرد راستی ندارد. سرپرسی سایکس انگلیسی در اسنادی که این روزها از حالت محرمانه خارج شده است توضیح می دهد که سردار نصرت با وجود اینکه طرفدار انگلیس در مقابل آلمانها می باشد لیکن فردی غیر قابل اعتماد است

رویهمرفته سردار نصرت مردی بلندپرواز، زد و بند چی، قدرت طلب، جاه طلب و باسیاست بود که از جنجال و قانون شکنی لذت می برد. دوران ایشان با هیاهوهایی همراه بود که یک طرف آن به ایشان ختم می شد. با تمام این موارد ایشان دستی نیز در امور خیر داشت و احترام فوق العاده ای به علماء و دانشمندان می گذاشت و تا حدودی نیز به شعر و ادبیات و تاریخ نیز علاقه داشت و آثاری از اشخاص را با هزینه خود چاپ نمود.

این اعجوبه تاریخ کرمان که در میانه دوران سلطنت ناصرالدین شاه در کرمان متولد گردیده بود پس از ۶۹ سال زندگی در سال ۱۳۱۳ هجری شمسی در کرمان نیز فوت و در مقبره خانوادگی خویش در دارالسلام نجف به خاک سپرده شد فرزندان و نوه های ایشان نیز از جمله افراد تاثیرگذار در سیاستهای کشوری و استانی بودند که نام خانوادگی اسفندیاری، عدل اسفندیاری و مرآت اسفندیاری را برای خود انتخاب نمودند. عبدالله عدل اسفندیاری با لقب عدل السلطنه پسر سردار نصرت نیز چندی حکومت جیرفت را برعهده داشت که در دوره ۴ و ۱۵ از سیرجان و بم نماینده مجلس بود. پسر دیگرش حسن مرات اسفندیاری با لقب مرآت السلطنه ۶ دوره نماینده رفسنجان و دو دوره نماینده سیرجان بود. نوه اش محسن مرآت اسفندیاری نیز ۳ دوره از کرمان و یک دوره از سیرجان نماینده بود. دیگر نوه های ایشان نیز در دوران پهلوی مناصب مختلف را در وزارتخانه ها به ویژه وزارت امور خارجه بدست آوردند. محسن مرات اسفندیاری نوه ایشان علاوه بر نمایندگی در دوره‌های هیجدهم، نوزدهم و بیستم از کرمان و سیرجان سالهای طولانی سفارت ایران در کانادا، استرالیا و اسپانیا را عهده دار بود. منصور عدل اسفندیاری دیگر نوه ایشان نیز سالهای طولانی سفارت ایران در آلمان، لهستان و ژاپن را برعهده داشت.

نظرات بینندگان:

  1. س گفت:

    عالی بود

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *