امید شریفی :

این روزها که خداوند رحمتش را نصیب جنوب شرق کشور من جمله جنوب استان کرمان نموده است به دفعات نام سیل بند خرم از زبان مردم عادی و حتی مسئولین شنیده می شود. سیل بندی  که برای جیرفت مفید بوده است

نام خرم سازنده این سیل بند را به دفعات از زبان افراد مسن  به عنوان پدراندر یا پدر اننر  یا شوهر مادرشاه شنیده بودم. از جمله این موارد، بهمن سال ۱۳۷۱ خورشیدی است که بسیاری از مردم می‌گفتند؛ سیل فراتر از سیل بند خرم می باشد.  در این تاریخ  بارندگی های چند روزه  همراه با خروش هلیل  هشدارهای رادیو را به همراه داشت که دایم تکرار می کرد  مردم قسمتهایی از بافت قدیم، شهر را خالی نمایند  و ما هم از جمله این افراد بودیم که  به مدت یک هفته به بافت جدید کوچ کردیم

خوشبختانه این روزها دیگر  اشاره به نام خرم نه جرم است و نه تابو و به راحتی میتوان او را به نقد کشید و نام ایشان در همین سال بارها جدا از عوام از سوی آخرین استانداران این  سرزمین پهناور نیز شنیده می‌شود در خبرها می‌خوانیم که؛

دکتر “محمدجواد فدایی” در حاشیه نشست ویدیو کنفرانسی با رییس جمهور ( حسن روحانی )درباره وضعیت سیل در جنوب و شرق استان کرمان اظهار کرد: سیلی که در روز سوم فروردین ماه در شهرستان رودبار جنوب و بخش جازموریان داشتیم، عینا در فروردین ماه و دیماه سال ۹۸ نیز در این مناطق از استان کرمان تجربه کرده بودیم.

وی با تاکید بر اینکه باید از تکرار وقوع اینگونه سیل ها جلوگیری کنیم افزود: بهترین رویکرد برای جلوگیری از تکرار وقوع سیل‌ در جنوب استان کرمان این است که،” سیل بند خرم” که در سال های ۵۲ و ۵۳ در شرق شهرستان جیرفت احداث شده و قرار بود این سیل بند تا جازموریان ادامه پیدا کند، تکمیل شود تا در آینده دیگر شاهد وقوع چنین سیلابهایی در جنوب استان کرمان نباشیم……

.استاندار فعلی کرمان نیز در همین دو ماه اخیر چند بار به سیل بند خرم اشاره نموده است ایشان  در ۱۵ دیماه در ستاد مدیریت بحران استان به ریاست معاون اول رییس جمهور و با حضور وزیر جهادکشاورزی به خسارت های وارده به بخش های مختلف از جمله بخش کشاورزی استان در سیل های اخیر اشاره نمود و گفت:

متاسفانه سالهاست که شاهد هستیم وقتی که می خواهیم بخشی از خسارات ناشی از حوادث طبیعی از جمله سیل را جبران کنیم، اعتباری برای جبران این خسارات وجود ندارد وی با تشکر از همه مدیران استانی خاطر نشان کرد؛ تکمیل و احداث کامل “سیل بند خرم” بر روی کلی از مناطق جنوبی استان تاثیر گذار خواهد بود ………. استاندار کرمان همچنین از مذاکره با قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا برای تکمیل “سیل‌بند خُرّم” در جنوب کرمان خبر داد

استاندار کرمان در ۲۲ دیماه نیز  در ارتباطی ویدئو کنفرانسی با هیات دولت، درخواست جبران خسارت‌ها، لایروبی رودخانه ها، مطالعات زمین شناسی با توجه به فرونشست زمین در برخی روستاها را مطرح و تکمیل “سیل بند خُرّم” را در کاهش خسارتها و احیای تالاب جازموریان ضروری خواند.

 ایشان همچنین در حاشیه سفر یک روزه به شهرستان های جیرفت و عنبراباد در گفت و گو با خبرنگار ایسنا در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه رودخانه شور یک تهدید جدی برای شهر جیرفت و اراضی کشاورزی و مناطق مسکونی  است و تا کنون علی رغم اعلام آمادگی بخش خصوصی، وزارت نیرو هیچ اقدامی جهت ساماندهی بستر رودخانه انجام نداده، گفت:

برای سیل بندها به صورت گسترده در شرق، جنوب و نقاط حادثه خیز در شمال استان کرمان به صورت بی سابقه کار شروع شده و تفاهنامه همکاری با قرارگاه خاتم الانبیاء امضا شده  و حتما به قرارداد تبدیل می شود و ترمیم سیل بند خُرم در دست اقدام است ( ایسنا جمعه ۲۶ دیماه)

اما  شاید برای هم شهریان عزیز جالب باشد  بدانند؛ خرم که به دفعات نام ایشان در چنین روزهایی که در بخشهایی از جنوب استان ترس از سیل وجود دارد، شنیده می شود چه کسی بود و چه سرانجامی پیدا نمود

رحیم‌على خرم فرزند بیک‌علی  درحدود سال ۱۳۰۰ خورشیدی در روستاى کوهپایه زبیر از توابع ساوه متولد شد. او در جوانی با هدف یافتن شغل و کسب درآمد راهی تهران شد و به لطف جثه‌ای قوی و نیرومند در یک پروژه آسفالت‌کاری در پایتخت به عنوان کارگر ساده مشغول به کار شد. از قضا این گروه آسفالت‌کار یکی از روزها برای ترمیم معابر کاخ سلطنتی به سعدآباد رفتند و همان جا نقطه آغاز ارتباط خرم با دربار پهلوی بود چرا که مادر شاه در محوطه کاخ وی را دید و همان روز او را به حضور خود فراخواند.

 بدین ترتیب آشنایی رحیم‌علی خرم با مادر شاه نقطه آغاز ترقی او بود و از این زمان، این شخص به حکم ارتباط و وابستگی به مادر شاه، وارد چرخه حاکمیت پهلوی شد و به سرعت با برادران شاه وارد روابط اقتصادی شد. او با محمودرضا پهلوی و حمیدرضا پهلوی رابطه نزدیکی داشت و حتی قرار بود پسر خرم با دختر حمیدرضا ازدواج کند. نکته جالب این که دفتر مخصوص شاه رحیم‌علی خرم را برای پیمانکاری به سازمان‌های مختلف عمرانی و اقتصادی معرفی می‌کرد

خرم چنان در تجارت و کار ترقی نمود که در سال ۱۳۴۱ و در دوران نخست‌وزیری علی امینی، به اتهام یک کلاهبرداری کلان به مبلغ ۲۳ میلیون تومان تحت تعقیب قرار گرفت و مدتی بازداشت شد.

 گزارشهای ساواک نشان می دهد که خرم برای این که بتواند قراردادهای اقتصادی مناسب‌تری برای خود دست و پا کند، از پرداخت رشوه هیچ ابایی نداشت. در «گزارش اطلاعات داخلی» مربوط به سال ۱۳۴۴ درباره زد و بندهای رحیم‌علی خرم  در نامه ای بسیار محرمانه آمده است:

خرم مدیر شرکت آسفالت راه و مقاطعه‌کار شهرداری تهران، با وساطت شیخ‌حسین عاملی پدر آقای دکتر عاملی وزیر دادگستری مبلغ دو میلیون تومان به آقای وزیر دادگستری پول پرداخت کرده تا پرونده‌ای که به موجب آن خرم متهم به سوءاستفاده در مناقصه آسفالت قسمتی از خیابان‌های شهر تهران می‌باشد، به نفع وی رسیدگی و ضمن صدور رأی مقتضی روی این پرونده هم او از تعقیب دولت و شهرداری رهایی یابد و هم رأی نهایی طوری باشد که خرم بتواند طلب ادعائی خود را که بالغ بر چند میلیون تومان می‌باشد از شهرداری وصول نماید.

علاوه بر این، سازمان بازرسی شاهنشاهی در گزارشی به مواردی از زمین‌خواری و فسادهای خرم چنین اشاره نیز می­‌کند:

«رحیم‌على خرم به قسمتى از اراضى دریاى خزر (۹۸۰۰ مترمربع حریم دریا) و اراضى اوقاف در غرب تهران (شمال جاده تهران ـ کرج) تجاوز و در وارد کردن کالا از خارج مرتکب تخلفاتى شده است. نتیجه تحقیق حاکى است نامبرده با احداث هتل و کاباره در رامسر، قسمتى از اراضى ساحلى دریا را متصرف و از سال ۱۳۲۵ به اراضى موقوفه واقع در طرشت (شمال جاده تهران ـ کرج) از طریق دیوارکشى و ایجاد تأسیسات، تصرفات غیرمجاز داشته است و سازمان اوقاف در سال ۵۱ دادخواستى مبنى بر خلع ید هشت قطعه اراضى موقوفه به مساحت ۲۲۶۸۳۱ متر مربع به دادگاه تقدیم که در نتیجه در دادگاه‌های بدوى و پژوهشى محکوم گردیده است

 پارک ارم فعلی که در آن زمان  تحت نام مجموعه خرم در پنج کیلومتری اتوبان تهران – کرج با وسعتی بالغ بر ۷۰ هکتار بزرگترین پارک ایران بود. این پارک در اوایل دهه ۱۳۵۰ خورشیدی توسط رحیم علی‌ خرم تاسیس شد و در اون زمان شامل شهر بازی، باغ وحش، پارک، هتل، کازینو و کاباره خرم بود

ایشان در مردادماه ۱۳۵۷ در شرایطی که مردم ایران به شدت در حال مبارزه با رژیم شاهنشاهی بودند به شاه نامه‌ای نوشت و اظهار ارادت و جان نثاری کرد. با وجود این اظهار جان‌نثاری‌ها اما رحیم‌علی خرم در ۱۹ شهریور ۱۳۵۷ قربانی گردید. در ماه‌های منتهی به پیروزی انقلاب و در روزهایی که رژیم با هدف مبرا کردن خویش و نیز تلطیف فضای جامعه، سردمداران و کارگزاران خود را یکی پس از دیگری در بند می‌کرد، به دستور سپهبد مقدم رئیس ساواک ممنوع‌الخروج شد.

اما در رابطه با دستگیری ایشان محمود قربانی، صاحب «هتل میامی» نوشته است رحیم‌علی خرم را پیش‌خدمت هتل میامی لو داده بود؛ زمانی که انعام خوبی از او دریافت کرده است.

اما نوه ایشان می نویسد: «پدربزرگم با “هژبر یزدانی” رفیق بوده و هژبر، ساکن هتل میامی برای دیدن او به آ‌ن‌جا می‌رود. هژبر متوجه بوده دنبالش هستند و فرار کرده بود. پدربزرگم در لابی هتل منتظر او می‌ماند. پاسدارها که برای بردن او آمده بودند، متوجه نبودنش می‌شوند اما وقتی می‌خواستند بروند، پیش‌خدمت هتل که از پدربزرگم انعام خوبی گرفته بوده، می‌گوید این آقا خیلی پول‌دار است و یکی از آن‌ها او را می‌شناسد و این می‌شود که پدربزرگم بازداشت می‌شود.»

با پیروزی انقلاب اسلامی، رسیدگی به اتهامات رحیم‌علی خرم در دستور کار قرار گرفت و روز ۱۹ اردیبهشت ۱۳۵۸ شعبه سوم دادگاه انقلاب اسلامی بررسی اتهامات وی را آغاز کرد. خرم کوشید تا در برابر دادگاه خود را بی‌گناه نشان دهد و حتی مدعی شد که ۲۰ سال است علیه شاه مبارزه می‌کند! وی به ارتباط‌های خود با برادران شاه، تیمور بختیار (اولین رئیس ساواک) و نعمت‌الله نصیری (که بیش از ۱۳ سال ریاست ساواک را برعهده داشت) اعتراف کرد.

بدین ترتیب شعبه سوم دادگاه انقلاب رحیم‌علی خرم را نمونه بارز مفسد فی الارض شناخت و به حکم این دادگاه خرم در سحرگاه ۱۹ اردیبهشت ۱۳۵۸ به جوخه اعدام سپرده شد.

اما داستان جنازه و دفن خرم  گر چه به فیلمهای وسترن و تخیلی شبیه می باشد لیکن ظاهرا  درست می باشد

رحیم‌علی خرم اهل روستای «زنبر» ساوه بود و به قدری به هم‌شهریان و آشنایانش خدمت کرده و بین آن‌ها محبوب بوده که تصمیم می‌گیرند، شبانه جنازه او را بدزدندو خودشان مراسم خاک‌سپاری او را برگزار کنند: «روستاییان به پزشکی قانونی می‌روند و روی کفن  نام یک زن را می‌نویسند.  به گفته نوه ایشان کسی دقیق نمی‌داند واقعا چه طور او را می‌دزدند. اما به‌هرحال جنازه را به روستا می‌برند و تمام مردم ده شب را در مسجد کنار جنازه می‌خوابند تا فردا او را به خاک بسپارند. بعد از خاک‌سپاری هم یک مقبره برایش می‌سازند و برای مقبره در آهنی می‌گذارند.همسر و فرزندان خرم هیچ کدام در مراسم خاک‌سپاری او حضور نداشته‌اند

 یکی از دوستان بشاگردی  برایم تعریف نمود  که در دهه ۱۳۵۰  رحیم علی خرم حتی در بشاگرد و جازموریان نیز سرمایه گذاری نمود . ایشان اقدام به حفر نهری از حدود شاه‌اباد  در ساحل سمت راست رودخانه هلیل برای انتقال آب به ناحیه اشکند  در جازموریان برای احداث مجتمع کشاورزی در مقیاس بزرگ نمود.  و ساختمانهایی نیز برای دامداری در این منطقه احداث نمود   ولی به دلایلی نامعلوم  از سال ۱۳۵۳ طرح را متوقف و رها نمود.

ارتشبد حسین فردوست می نویسد که: «خرم با ملکه مادر در استخر کاخ شنا می کرد و شاه هم برای آن ها دست تکان می داد»!

به نظر نگارنده هنوز هم قضاوت راجع به خرم ساده نمی باشد باید سالهای دیگر بگذرد تا اسناد و مدارک بیشتری هویدا گردد و همچنین قضاوتها فارغ از ارزشهای شخصی صورت گیرد. در حال حاضر درباره شخصیت و کارهای  خرم دو طیف  و دیدگاه در مقابل  هم قرار دارند؛ گروهی او را انسانی هرزه و فاسد می دانند که هیچ هنری جز هرزگی نداشت عده ای دیگر او را سرمایه دار و کارآفرین می دانند . بهتر است قضاوت را به تاریخ  و خوانندگان سپرد

رحیم علی خرم ( عکس از مرکز بررسی اسناد تاریخی)

رحیم علی خرم در دادگاه انقلاب