مهدیه مجاز روان شناس نوشت:

تئاتر کودک و نوجوان ازشاخصه های رشد فرهنگی یک جامعه است. هرچه حوزه تاتر کودک نوجوان بیشترمورد توجه قرارگیردجامعه ازنظرفرهنگی پیشرفته تر خواهدبود.جای خالی هنرتاترکودک ونوجوان به طورجدی وسوال برانگیزی احساس می شود.تاترکودک و نوجوان به نمایشی گفته می شود که مضامین خاص کودکان راداردوباتوجه به روحیه و ذهینیت خلاق کودک طراحی واجرا می شود.ازانجاکه ساختارروانی وروحیه کودک ونوجوان بابازی ونمایش غریبه نیست باتوجه به نیازکودک به تحرک وجنب وجوش بازی می تواندبخش مهمی ازاین نیازرا براورده کند.وازتاترمی توان برای اموزش غیرمستقیم‌مهارتهای زندگی به کودکان بهره برد.

کارشناسان نمایش وروانشناسان بازی رااصل نمایش می دانند.نمایشگران نقشهارابازی می کنندودرنتیجه به انهابازیگرگفته می شود.برخلاف تصورخیلی از افرادتاترکودک ونوجوان قدمت چندانی نداردواین شاخه نمایشی که دراواخرقرن هجده پدیدآمده تاقرن بیست هم هنوزاصول وقواعدخاصی نداشت.درقرن نوزدهم میلادی بزرگسالان به اجرای نمایش کودکان علاقمندمی شوند وتاترکودک ونوجوان که افسانه هانخستین منبع متون ان را تشکیل می دادنداندک اندک راه خودرایافته ورشد می کنند.اصول وعناصرتاترکودک ونوجوان همانند تاتربزرگسالان است اما ممکن است تاکیدبریکی ازعناصربیشتر ازعنصردیگری باشد.ویژگی تاترکودک ونوجوان به اختصارایجادشادی، نشاط ،لذت وسادگی به معنای پیجیده نبودن طرح و داستان ونیزایجادحس هیجان وماجراجویی عنوان می شود.همچنین موضوع صادقانه احترام به کودکان ونوجوانان وتماشاگران وبرانگیزانندگی احساس واندیشه ونیزاستفاده ازتصویرازدیگرویژگیهای این شاخه هنری است.تاترکودک ونوجوان به سه دسته تاتربرای کودکان ونوجوانان و تاتربابازی کودکان ونوجوانان ودرنهایت تاتربابازیگران کودکان ونوجوان تقسیم بندی می شود.تاتری که باهمکاری کودکان ونوجوانان اجرامی شودبه دلیل درگیرشدن جامعه هدف بااجرابیشترین تاثیررادرانتقال پیام دارد.مطالعات گسترده روی فرهنگ وهنرکودک ونوجوان نشان داده است که ظهوروگسترش فناوری ورسانه های دیجتال نتوانسته است ازجذابیت این هنربرای کودکان بکاهد.اهمیت تاترکودک ونوجوان وتاثیرزیربنایی آن بررشد این گروه آینده سازوبررشدفرهنگی جامعه تاانجاست که مارک تواین نویسنده امریکایی کودک ونوجوان این زاییده نبوغ ادمی را ازبزرگترین ابداعات قرن بیستم قوی ترین معلم اخلاق وبهترین انگیزه به سوی بهزیستی می داند.نقش تاتر کودک دراموزش مهارتهای زندگی به کودک وفرهنگسازی بسیارمهم است.کودک درتاترمی اموزدچراکه تمرین زندگی به جای بازیگری ازمهمترین تفاوتهای نمایش این گروه سنی بانمایش بزرگسالان است.

ازکاربردهای تاترکودک ونوجوان اشنایی بایک فعالیت جمعی و اجتماعی اشنایی بایک رسانه گروهی آموزش پیام گیری وپیام رسانی،آشنایی باهنرهای تجسمی دررابطه باگریم ودکور،آشنایی باادبیات وانواع قصه ،تقویت قدرت تفکروایجادخلاقیت ،درک لذت اززیبایی وهنر،ظهورتوانایی هاوناتوانی هاورشداستعدادهای ویژه وآشنایی بانظم وترتیب می باشد.کودکان ونوجوانان امروز نسل آینده راتشکیل می دهندپس باید برای آینده وبانگاهی آینده نگرتربیت شوند.همانگونه که حضرت علی (ع)فرموده اند:فرزندانتان رابراداب خودتربیت نکنیدچراکه آنهابرای آینده وزمانی غیراززمان شما افریده شده اند.باتاترکودک ونوجوان زیرساختهای آموزش نسل جدیدراخواهیم ساخت. کشورهای پیشرفته بودجه های قابل توجهی رابرای تاترکودک ونوجوان اختصاص می دهندودرمدارس ساعت تاتر وآموزش تاترجزدروس تخصصی آموزشی آنهاست امیدواریم آموزش پرورش مادرس تاتروآموزش تاتروبازیگری را برای همه رشته ها الزامی وضروری دربرنامه های درسی سال تحصیلی قراربدهد.آیاتابحال ازخودمان پرسیدیم حال تاتر کودک ونوجوان شهرمان جیرفت استانمان کرمان وکشورمان ایران چطور است؟!.تاترکودک ونوجوان عرصه رشداستعدادهاوخلاقیت های کودکان وهمچنین مسائل تربیتی وروانشناسی کودکان ونوجوانان است. هرگونه سرمایه گذاری مادی ومعنوی وبرنامه ریزی عمیق ودرازمدت جهت رشدواعتلای جامعه باید ازکودکان وباکودکان آغازشود.کودکانی که وارث وحافظ تمدن آینده اندبنابراین هرچقدرکودکان به لحاظ رشدذهنی وادراک‌معنوی غنی وپربارگردنددرحقیقت تمدن انسانی پربار می شود.حدودنیم قرن ازشکل گیری تاترکودک ونوجوان درایران می گذردامامتاسفانه این جریان نمایشی جزدرمقاطعی کوتاه هرگزموردتوجه دست اندرکاران متولیان ومسئولان امرقرارنگرفته است.

یک نمایشنامه خوب کودک دقیقا همان مشخصات نمایشنامه بزرگسالان راداردبه اضافه اینکه باید درفرصتی کوتاه به انجام برسدوموجز وخلاصه باشد تا کودک راجذب کندوبایدسرگرم کننده هم باشد وبه لحاظ تربیتی نکات مهمی به کودک اموزش بدهد.تاترکودک تاتریست دراماتیک وباتمام ویژگیهایی که تاتربزرگسالان داردمانندگره افکنی ،شخصیت وگره گشایی اینهاهمه چیزهاییست که برای بچه هاجذاب است.کودک از سه سالگی شروع به یادگیری می کندوپس از آن وارد مرحله نوجوانی می شود.درواقع پانزده یاشانزده سالگی مرزنوجوانیست به جوانی .درنهایت تاتر به دودسته تاتردوره نوجوانی وجوانی تقسیم‌می شود.به فعالیت دراوردن خردوقوه تعقل کودکان بزرگترین ویژگی تاترکودکان است.ویژگی درام برای کودکان ونوجوانان وارتباط باعقل تماشاگروبه فعالیت دراوردن خردکودک است.جوهرفکری درام کودک رادریک کلام میتوان حل مشکلات قهرمان به یاری عقل کودک دانست.باید بدانیم مهمترین ویژگی تاترکودکان تعلیم دادن نیست بلکه کشف کردن است .جذب مخاطب درتاترکودک اولین مساله ودغدغه کارگردانان ونویسندگان است ابتداباید کودک جذب شودودرنهایت مساله تاتری وموضوع نمایشنامه مامطرح شود.واقعاچراتاترکودک ونوجوان ازارزش والایی میان کودکان ونوجوانان برخوردار است ؟!دقیقا به دلیل شباهت نمایش به بیشترین و جذابترین ومهمترین فعالیت کودک یعنی بازی می باشدونمایش بسیار شبیه به بازی است واصل هنرنمایش بازی است.نمایشگران نقشهارا بازی می کنندوبه همین دلیل به آنهابازیگرگفته می شود.

اشکال وگونه های اجرایی تئاترکودک ونوجوان می تواند به فراخور سن و سال مخاطب،پیشینه فرهنگی ومنطقه ای،باورهاواعتقادات تماشاگران،اهداف وبرنامه ریزیهای مسئولان وگروه اجرایی وسایر عوامل گوناگون ومتفاوت باشد.کودک نمیتواندزیادومداوم تمرکزکندشیوه ارتباط باکودک باید شیوه ارتباط زنده باشد چگونه زنده باشد یعنی باید مداوم کودک رادعوت به شرکت درفعالیت نمایشی ازطریق کف زدن وعرض اندام کردن قهرمان ودیالوگ با قهرمان و کمک کردن به اودرماجرای نمایشنامه تشویق کرد.تماشاگرخردسال بافعالیت زنده ودرلحظه پابه پای بازیگران بازی می کندوغرق دنیای نمایشنامه می شود.نمایش دل مرده کشدارطولانی وخسته کننده به درد کودک نمی خوردچرا واقعا بسیارساده است چون کودک تاترراباریتم وضرباهنگ زندگی خودیعنی شادی شورهیجان وتحرک زیادمی خواهد.

نمایشی خلاق بااجرایی برخاسته از خلاقیت ذوق و هنرنوجوانان وکودکان فارغ ازاصول وقواعدنمایش وتاتر است .نمایش خلاق گمشده دنیای ذهن کودکان ونوجوانانیست که نیاز به بازی تاتر و صحنه تاترودیده شدن دارند.نمایش خلاق وانمود کردن بازی کودکان است وکودکان به وسیله نمایش خلاق صحنه بازی مشکل رویداد وحادثه را بازافرینی می کنندودرنمایش خلاق نمایشنامه ای باچارچوب واصول نمایشنامه وجود ندارد اکثرنقشها بازیها بداهه وفی البداهه اجرا می شوند.توجه به تاترکودکان ونوجوانان در آموزش وپرورش جهان وکشورهای پیشرفته اهمیت زیادی دارد و درس تاترجزدروس تخصصی تمامی رشته ها آموزش داده می شود.درتمام دنیاوتمام نهادهای آموزشی مربوط به آموزش وپرورش نقش تاتردرخشان و بسیارمهم است.چرادرآموزش تخصصی مدارس شهرجیرفت استان کرمان وکشورعزیزمان ایران جای درس تاتر وآموزش تخصصی تاترخالی است پاسخ این سوال وتاوان دردناک وتلخ این سهل انگاری وبی توجهی راچندنسل در ندامتگاههاو زندانها وپرونده های قتل ادم ربایی دزدی و جرایم مختلف اجتماعی وآسیبهای روحی وروانی بشر بخصوص کودکان ونوجوانان باید بدهند.

مهمترین عنصرحیاتی وخاص تئاترزنده بودن کلام وحرکت است کودک واژه وکلام را اززبان بازیگری می شنود که واقعااورامی بیند انگارکودک به دنیای رمزآمیزوشگفتی پامی گذارداگرکارهنرمندان به دل کودک ونوجوان بنشیندکودک خودش رادرچرخه زندگی می بیندوبانقشهای گوناگون هنرمندان همذات پنداری می کند.چرافراموش کرده ایم که تئاترکودک وسیله وروش آموزشی قدرتمندی است که چارچوبهای فرهنگ وتمدن بشری را می سازد.کودکانی که مشکلات اخلاقی ورفتاری خاصی دارند به طور مثال اعتمادبه نفس ندارند دروغ می گویند کم کارو تنبل هستندوقتی درکوران فعالیت تئاتری قرارمی گیرند متوجه ضعفهاوقدرتهای خودمی شوندوازطریق اجرای نقش و فاصله گیری از خودواقعی شان مشکل روانی وشخصی آنها حل می شود.کودکی که درس و قوانین زندگی را با زبان تئاتری بشنود اگردرآینده هنرمندقابلی هم نشود تماشاگرقابلی خواهدشد.

ازاثرات آموزشی وپرورشی تئاتر کودکان ونوجوانان مهارتهای گوش کردن، برنامه ریزی ،اندیشیدن خلاق،مهارتهای ارزیابی ،زبان محاوره وتحلیل ادبی است.وازکاربردهای تاترکودک ونوجوان آشنایی بانظم‌وترتیب کارگروهی همکاری ودرک لذت اززیبایی وهنرمی باشد.همچنین آشنایی باموسیقی،آواز،حرکات موزون ،آشنایی بافعالیت جمعی گروهی رسانه گروهی واجتماع است.آشنایی باادبیات انواع قصه های دراماتیک وجذاب وآشنایی باموضوعات مختلف،قدرت تفکرخلاق وایجادخلاقیت وکشف استعدادهای نهان در اجتماع وبنیان خانواده هااز کاربردهای تاترمی باشد همچنین تاترکودک ونوجوان وسیله ای برای تخلیه هیجانی وعاطفی ورفع کم رویی گوشه گیری وانزوادرکودکانونوجوانان می باشد.به امید روزی که درس تئاتر وآموزش تخصصی تئاترجز دروس مهم وضروری مهدکودکها دبستانهاراهنمایی دبیرستانها ودانشگاههای ما باشد.امروزه درکشورهای پیشرفته آموزش تئاترحتی درخانه سالمندان هم ضروری است چرا که احساسات وهیجانات نهفته درناخودآگاه وروانهای رنجیده را بیرون می کشد .

تاتر راه درمان آسیبهای اجتماعی فرهنگی واختلالات روحی وروانی بشر بخصوص کودکان ونوجوانان است.تئاتردرمانگر اجتماع وفرهنگ‌می باشد.تلاش برای ساختن دنیای بهترو سالمترکودکان ونوجوانان وظیفه تک تک هنرمندان و جامعه شناسان و روانشناسان واکثر اقشار متمدن و بافرهنگ اجتماع است چراچون کودکان مظلومند و تحت تربیت و آموزش والدین و اقشاری هستند که شاید خود انگونه که باید آموزش ندیده اند پس برای مظلومیت کودکان جهان قدمهای بزرگی درجهت تاتروهنرهای نمایشی برداریم و فرهنگ سازی کنیم آموزش تاترراازخانواده هاکه بنیان وهسته اصلی اجتماع است شروع کنیم.بایدهرخانواده به طورتخصصی وویژه تاتررا آموزش ببیندهمچنین نیازبه ساخت فرهنگسراهایی زیر نظر شهرداریها موسسات تاتر وآموزشگاهایی جهت رشدوآموزش تاتر کودکان ونوجوانان داریم کافی است چشمانمان راباز کنیم ودردهای اجتماع و کودکان ونوجوانان راببینیم.