جهاد تبیین چند سالی است که سرفصل سخنان حضرت آقاست و مرتب بر آن تاکید می ورزند ، قبل از آنکه به مبحث جهاد تبیین بپردازیم به معنی آن بصورت مجزا اشاره می کنیم.

جهاد در معنی لغوی یعنی تلاش، کوشش و پشتکار و تبیین یعنی روشن کردن و باز کردن موضوعی برای به حقیقت رسیدن لذا پرداختن رهبری معظم انقلاب به موضوع جهاد تبیین در خصوص مسائل انقلاب یعنی اینکه با تلاش و کوشش فراوان و تبیین و روشنگری مسائل مهم را به جامعه و احاد مردم یاداور شده و حقایق را بیان کنیم تا شبهه ای در مباحث انقلاب و نظام پیش نیاید و در واقع جهاد تبیین یک نوع مطالبه گری عقلانی و علمی است که با گفتگو باید به نتیجه برسد.

اینکه بعضی‌ها تعریف تبیین را تحریف کردند و به‌معنای پوشاندن حقایق یا توجیه اشتباهات به‌کار برده‌اند، برداشت کاملاً نادرستی است و باید این برداشت را اصلاح کرد. نکته مهم دیگر اینکه باید این مفهوم را در کنار سایر مفاهیمی که رهبر انقلاب بر روی آن تأکید دارند، تعریف کنیم
ایشان بر روی مفاهیمی مانند تحول، کار فرهنگی و گفتمان‌سازی، نقد منصفانه و مطالبه‌گری تأکید دارند. اگر تبیین را در کنار این مفاهیم قرار دهیم، مشخص می‌شود که معنای عمیق آن چیست.

در این صورت، تبیین مقدمه‌ای خواهد بود برای اصلاح، تحول و مطالبه درست. از سوی دیگر، تبیین یکی از راهکارهای جذب حداکثری در برابر طرد و راندن کسانی است که احیاناً برداشت صحیحی از حقایق انقلاب و جامعه ندارند و بر اثر تبلیغات و القائات دیگران، دچار تحلیل غلط از واقعیات می‌شوند. به‌ هر حال، عده‌ای هستند که اگر کسانی با آن‌ها هم‌نظر نباشند، آن‌ها را طرد می‌کنند؛ حتی ممکن است کسانی به نام انقلابی‌گری، عده‌ای را طرد کنند یا بعضاً برخورد تهدیدآمیز داشته باشند و چنین افرادی را ضدانقلابی تلقی کنند! تبیین در مقابل این تلقی‌ها قرار دارد. تبیین به این معناست که در برابر افرادی که دریافت درستی از انقلاب، مفاهیم انقلاب، پیشرفت‌ها و پسرفت‌های آن ندارند، روشنگری انجام گیرد و به‌عنوان یک راهبرد برای انقلاب، نظام، جامعه و یک کار مستمر تلقی شود.
با انقلاب می شود گفتگو کرد و به نقد آن پرداخت

در جهاد نظامی کسی که می‌خواهد جهاد کند باید محاسبه‌گرانه و با برنامه وارد شود، تبیین هم همین‌طور است. حرکت آتش‌به‌اختیار به این معنا نیست که حرکت ناپخته، خام و بدون محاسبه انجام گیرد، بلکه باید کار محاسبه‌شده و عقلانی باشد.

عقلانیت، بستر مشترک برای همه این مفاهیم و همه تحرکاتی است که در انقلاب اسلامی انجام می‌شود؛ چون انقلاب اسلامی انقلاب عقلانی است. اگر کسی به گوشه‌ای از فعالیت‌های کشور، نظام و انقلاب نقد دارد، باید بداند که انقلاب، عقلانی است و می‌توان با آن گفت‌وگو کرد؛ همان‌گونه که در آغاز بیانیه «گام دوم» تأکیدشده انقلاب اسلامی باید بماند، اما اینکه چگونه بماند هم برایش مهم است؛ یعنی انقلاب اسلامی استمرار و تقویت خود را در بستر عقلانیت، مردم‌سالاری، منطق و پیشرفت‌گرایی تعریف می‌کند.

به همین دلیل، اثربخشی تبیین هم بسیار مهم است. در تبیین اثربخش باید به ظرفیت مخاطب، منطق مخاطب، باورپذیربودن تبیین، مستدل‌بودن (که واقعاً واقعیت و حقیقت را روشن کند) توجه کرد. البته تبیین در فضای تعاملی و اعتمادآمیز مبتنی بر اندیشه‌ورزی، بسیار اثرگذارتر خواهد بود. مردمی‌بودن تبیین، یعنی تبیین رسالتی است که هرکسی در هرجایی باید آن را انجام دهد. البته کسانی که از نخبگان جامعه به‌حساب می‌آیند، دستگاه‌هایی که برد بیشتری دارند در این زمینه بسیار بیشتر از دیگران مسئول‌اند. در یک‌سری عرصه‌ها، رسانه ملی باید «جهاد تبیین» کند و جهادگونه وارد شود یا سایر رسانه‌ها و مراکز پژوهشی، آموزشی و تربیتی باید وارد شوند؛ بنابراین، باید توجه کرد که در «جهاد تبیین» به‌دنبال تبیین اثربخش باشیم.

نکته آخر هم اینکه لایه اساسی مخاطبان تبیین، نخبگان و مسئولان هستند. اتفاقاً در مواجهه با نخبگان، مسئولان، روشن‌فکران، عالمان دینی و کسانی که در مسند هدایت مردم قرار دارند، «جهاد تبیین» ارزش مضاعف پیدا می‌کند؛ زیرا مجاهدت مضاعفی لازم است تا فردی که در رأس دستگاه تبلیغی یا رسانه‌ای است، مطلب برایش روشن شود و او بتواند برای دیگران روشنگری کند؛ بنابراین، یکی از مهم‌ترین مخاطبان تبیین، نخبگان، مسئولان و خواص جامعه و کشور هستند.

بلی آنچه را که رهبری با ظرافت و صراحت بیان می کنند ریشه در عقلانیت و تجربه ای به گرانبهایی مدیریت دینی به سبک علوی دارد که دانشمندانی چون امام علی(ع) صدای عدالت جهانیان و امام صادق (ع) که صدها شاگرد را با دانش و علم آسمانی اش به درجه دانشمندی رساند و تحویل جامعه آن زمان داد و امام رضا(ع) که مرکز رافت و مهربانی بود و دنیایی متفاوت را در آن زمانه ساخت و برای همیشه فرهنگ رضوی را در ایران نهادینه کرد.

پس اگر فارغ از ریا و تزویر و در راستای
منویات حضرت آقا و استفاده از احادیث و فرهنگ ناب امامت و ولایت به جهاد تبیین بپردازیم و از منیت خارج شویم و فقط هدفمان خدا و کار فرهنگی باشد می توانیم مردم را فارغ از هر ایده و عقیده ای و برای حفظ نظام و وحدت در کنار هم قرار داد و از وجودشان در جهت ایفای نقش برای ساختن ایرانی آباد استفاده کرد.
شیرین اقلیما