تحلیلی کوتاه بر جامعه آب سالار در جنوب کرمان
به گزارش سایت کنارصندل، شاید بارها برای مهمانی که زمانی درجنوب کرمان گذری کرده باشد این سوالات پیش آمده است که: علت فاصله و پراکندگی اجتماعات در این قسمت از کشور چیست؟
چگونه است که بسیاری از پارچه آبادی های جنوب از پیشوند "چاه" برخوردار هستند(مثل چاه مرید، چاه دادخدا، چاه حسن و…)؟
️ برای پاسخ به همه ی این نوع سوالات و مشخص کردن تیپولوژی و شکل بندی اجتماعی در این منطقه آنچه به یاری می آید، جامعه شناسی تاریخی است که روند ها و فرآیند های شکل گیری ساختار اجتماعی را تبیین می کند.
کارل ویتفوگل عنوان می دارد آنچه معادلات اجتماعی جوامع شرقی را شکل می دهد "منابع آبی" است؛ به این ترتیب که سازوکار توزیع آب ، محور و گرانیگاه ساختار بندی اجتماعی را شکل می دهد، این اندیشمند از این تیپ جوامع به عنوان "جامعه ی هیدرولیک" یا "جامعه ی آب سالار" یاد میکند.
مطالعات کتابخانه ای و همچنین مشاهدات میدانی نگارنده در منطقه ی جنوبی کرمان این امر را ثابت میکند که آنچه چند پارگی جمعیت، تنوع و ساختار اجتماعی موزائیک وار را سبب گشته ، مهمترین فاکتور طبیعی یعنی "آب" است.
در این مناطق به دلیل کمبود بارندگی، برای دستیابی به آب ناچارا خود را ملزم به این دانسته اند که از سیستم مصنوعی حفر چاه استفاده کنند. این امر موجب گردید اجتماعات کوچکی که معمولا نسبت قومیتی با یکدیگر داشتند "حول محور" یک چاه اجتماع کنند؛ این مسئله طی سالیان متمادی هم شکل فیزیکی اجتماعات را تعیین کرد(به طوری که در حال حاضر بخش ها و روستاهای بسیار زیادی با پیشوند "چاه" نام گذاری شده است) هم نوع مراودات و بواطن اجتماعی را شکل داد، به گونه ای که قومیت گرایی و طایفه سالاری رکن رکین این منطقه را شامل گشته است.
(سعید چهرآزاد)
آبادی های با پیشوند چاه:چاه اسحق- چاهان- چاه باقر-چاه بر-چاه بنه تپه-چاه بی ریش-چاه پایاب-چاه پخو-چاه پدکی-چاه بندری-چاه پهن-چاه پیر-چاه ترک-چاه تلخ ( دو جا)-چاه چغوک-چاه چوچو-چاه حاجی کردی کرمانی-چاه خاور-چاه خربزه-چاه خرما-چاه خشت-چاه خو-چاه دادخدا-چاه دادمحمد-چاه داشی-چاه دراز-چاه ذوالفقار-چاه رضا-چاه رضا علی-چاه رویی-چاه زیر-چاه زردار-چاه زول-چاه سالار-چاه سالم-چاه سبز-چاه سرخ ( دوجا)-چاه سگک-چاه سوار آقا-چاه سیدچ-اه شاهی-چاه شند-چاه شور ( سه جا)-چاه شورک-چاه شیرین ( دوجا)-چاه طاقستان-چاه طالب-چاه طرح سفلی-چاه طوس-چاه عالی-چاه علا پایین-چاه علی-چاه علی نقی بالا-چاه عینی-چاه غیاث-چاه فارسی-چاه فالیر-چاه فعله -چاه قلیچاهک-چاه کمالی-چاه کنده پایین-چاه کوتاه-چاه کورکی-چاه کیچی-چاه گاهی-چاه گچی-چاه گریه!-چاه گز-چاه گوجی-چاه گونی-چاه لک-چاه مبارک-چاه مزار پایین-چاه مسافر-چاه مسلم-چاه مضراب-چاه ملک-چاه میر-چاه میشک-چاه میقونی-چاه نبارد-چاه نسر-چاه نعلی-چاه نمک-چاه نو-چاه نهر-چاه ورز-چاهوکچاه -کچاهه
? آبادی ها با پیشوند چشمه: چشمه شاه- چشمه برقی-چشمه بید ( دوجا)-چشمه پهن-چشمه خانوردی-چشمه رعنا-چشمه زیارت-چشمه زیرتنگ-چشمه سفید-چشمه شور ( سه جا)-چشمه شیرین ( دوجا)-چشمه علی ( دوجا)-چشمه علی -شاهچشمه قلی-چشمه کبود ( دوجا)-چشمه کنان-چشمه کوزان علیا-چشمه گز-چشمه گل-چشمه لاعری-چشمه ملک-چشمه نادی-چشمه نیک-چشمه های بالا-چشمه یلمچه-چشمه یدر
تعداد آبادیهای با پیشوند چاه بیشتر است و نشانگر این است که کل جامعه ایران به سمت و سوی چاه بیشتر رفته اند تا چشمه…و درگیر با آب بوده اند!
یعقوب باوقار زعیمی
گروه استاله ئون فرهنگ هرمزگان
۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۵
