جازموریان بی جان و پاسخ علمی به استاندار کرمان
به گزارش سایت کنارصندل، چندی پیش استاندار محترم کرمان در حاشیه جلسه ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی در استان کرمان گفتند: « انتقال آب از صفارود به کرمان ربطی به خشک شدن جازموریان ندارد.»
و در ادامه منتقدان این طرح را به عدم اطلاعات کافی، حاشیه سازی و متشنج کردن فضای عمومی متهم نمودند. هر چند این نوع برخورد با منتقدان، در چند سال گذشته در فضای عمومی کشور بسیار آشناست اما پاسخ ظاهراً کارشناسانه استاندار محترم به منتقدان این بود: « منشاء آب سد صفارود از رودخانه سرمشک می باشد نه هلیل رود و این سد ربطی به منطقه جازموریان ندارد و همه باید بدانند که منشاء آب منطقه جازموریان آبهای جبالبارز است.»
سوال اصلی ما در این سطور این است که آیا از لحاظ علمی این سخن قابل پذیرش است؟
در حقیقت این ادعا متشکل از دو بخش است:
- منشاء آب سد صفارود از رودخانه سرمشک می باشد نه هلیل رود و این سد ربطی به منطقه جازموریان ندارد.
- منشاء آب منطقه جازموریان آبهای جبالبارز است.
دکتر حمیده چوبک و دکتر محمد یوسف کیانی (دانشیار دانشگاه تهران و فارغ التحصیل از دانشگاه لندن) در مقاله ای با عنوان « حوزه جغرافیایی-فرهنگی جازموریان» که در مجله مدرس دانشگاه تربیت مدرس تهران منتشر شده است، به صورت دقیق و علمی حوزه جغرافیایی جازموریان را ترسیم کرده اند.
در بخشی از این مقاله موقعیت جغرافیایی هلیل به عنوان آبریز اصلی و حیاتی جازموریان توصیف شده است. همچنین نقشه هوایی هلیل رود از دامنه های کوههای هزار و رودخانه سرمشک به عنوان سرچشمه اصلی هلیل رود تا تالاب جازموریان، با دقت ترسیم شده است.
دکتر چوبک در توصیف هلیل رود و سرچشمه های آن چنین نوشته اند: « رود خانه هلیل رود از کوهستان هزار در ۹۶ کیلومتری شمال باختری جیرفت – منطقه سرمشک – سرچشمه می گیرد و رو به سوی جنوب باختری سرازیر می شود؛ سپس به دهستان بهرآسمان وارد می گردد…»
بنابراین بر خلاف بخش اول ازسخن استاندار محترم که رودخانه سرمشک را بی ارتباط با هلیل رود می دانست، طبق مقاله علمی دکتر چوبک سرچشمه اصلی هلیل رود منطقه سرمشک است. لذا اگر سد صفارود مانع ارتباط آب سرمشک با هلیل رود شود، هلیل رود سرچشمه اصلی خود را از دست خواهد داد و اگر هلیل که شاهرگ حیاتی جازموریان است جان نگیرد، احیاء جازموریان بسیار مشکل خواهد بود.
و اما بخش دوم سخن استاندار محترم این بود: «همه باید بدانند که منشاء آب منطقه جازموریان آبهای جبالبارز است.» پر واضح است که کوههای جبالبارز فقط یکی از سرچشمه های نه چندان قوی هلیل رود است. دکتر چوبک در ادامه ی توصیف هلیل رود، منشاء رودهای فصلی چون کُمرکان و تا حدودی کنارکی را کوههای جبالبارز معرفی می کند. که این رود ها با هلیل رود ادغام شده و به سمت جازموریان حرکت می کنند.
حال اگر منشاء هلیل رود و جازموریان، آبهای فصلی جبالبارز باشد هلیل رود هم باید فصلی می بود. حال آنکه هلیل رود از دیرباز تنها رود خانه دائمی جنوب شرق شناخته می شود. لذا نمی توان این ادعا را پذیرفت که منشاء آب جازموریان تنها کوههای جبالبارز است.
و اما سخن پایانی؛ اگر منتقدان و اهالی جنوب شرق متهم به عدم اطلاعات کافی هستند؛ آیا می توان اساتید معتبر دانشگاه تهران را بی اطلاع دانست؟!
محمدرضا سیفی
